Wekelijks staan we in deze rubriek aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de verdwenen jaarlijkse gezamenlijke kerstboomverbranding.

Door Erik Baalbergen

Twee jaar geleden komt er een einde aan een gezellig jaarlijks samenzijn aan het begin van het nieuwe jaar: de kerstboomverbranding op het schapenlandje aan de Heerenduinweg. Op 8 januari 2020 vindt de laatste editie van deze publiekstrekker plaats. Die van begin 2021 gaat vanwege de Covid19-pandemie niet door. In oktober 2021 besluiten B en W om definitief een einde te maken aan de traditie, om ‘uitstoot van CO2, stikstof, fijnstof en kankerverwekkende stoffen’ te vermijden. Ook zal het niet-verbranden een besparing opleveren van 160 uur dienstverlening…

Traditie

De traditie van gezamenlijke kerstboomverbrandingen in Velsen start begin 1956 met de ‘eerste wettelijk-geoorloofde en zelfs officieel aangestichte branden der Velser historie,’ aldus de columnist Lampenier in de IJmuider Courant. Tot begin jaren vijftig worden afgedankte kerstbomen gewoonlijk bij de jaarwisseling op straat verbrand. Dikwijls lopen deze brandjes uit de hand en moet de brandweer eraan te pas komen. Medio jaren vijftig verzamelt de schooljeugd kerstbomen om overdag zelf vreugdevuurtjes te ontsteken op landjes en in de duinen. De brandweer heeft ook aan deze brandjes z’n handen vol.

De gemeente Velsen besluit om na de jaarwisseling 1955/1956 op drie plaatsen in Velsen massale kerstboomverbrandingen te organiseren, onder leiding van de politie en onder het toeziend oog van de brandweer. In IJmuiden vindt deze voor het eerst plaats op dinsdag 3 januari 1956 om zeven uur ’s avonds op het braakliggende terrein tegenover het Marktplein, waar later het postkantoor aan de Lange Nieuwstraat verrijst en waar tegenwoordig het nieuwe complex met de Vomar staat.

Hemelhoge brandstapels

IJmuidenaren worden massaal opgeroepen hun kerstbomen mee te nemen naar het feest. De aankondiging besluit met een oproep aan de huismoeders: ‘Rekent u er op met eten, dames? Want meneer wil vast ook even kijken.’ Volgens een verslag van de eerder genoemde Lampenier komen duizenden bezoekers af op de plaatsen waar kerstbomen een ‘roemloze edoch ten zeerste toegejuichte dood in een hemelhoge brandstapel’ vinden. De brandstapel in IJmuiden is met drieduizend sparren ‘het hoogst en het vuur het heetst’. De bewoners van de flats aan de Merwedestraat en de Spaarnestraat genieten een klein uurtje van gratis licht en warmte…

Lampenier pleit ervoor om er een traditie van te maken, met rollen drop en lollies voor de ingeleverde bomen en de IJmuider Harmonie ‘om de brand en de stemming aan te blazen’. De kerstboomverbrandingen worden op 3 januari 1957 en de jaren daarna voortgezet, tot in de jaren zestig op het braakliggende terrein tegenover het Marktplein en later op het Schapenlandje aan de Heerenduinweg. Vanwege de vermeende belasting voor het milieu vinden begin deze eeuw enkele jaren geen massale verbrandingen plaats in Velsen, maar worden de bomen versnipperd.

Professioneler

Vanaf begin 2009 wordt de jaarlijkse kerstboomverbranding weer in ere hersteld. Kinderen kunnen dan voor 20 cent per stuk of een zwembadkaartje bij tien stuks hun ingezamelde bomen vooraf inleveren. Bart Boele krijgt als ‘politieke pyromaan’, met zijn wekelijkse en vaak politiek stof doen opwaaiende column in de IJmuider Courant, de eer om op dinsdagavond 6 januari 2009 de brandstapel op het Schapenlandje aan te steken.

Vanaf dat moment vindt de jaarlijkse traditie weer plaats op deze plek. De stapel wordt steeds professioneler opgebouwd, met luchtkanalen en een schoorsteen van houten pallets als basis. De stapel wordt onder streng toezicht van de brandweer aangestoken door kinderen met fakkels en een brandende strobaal van binnenuit. De verbranding van begin 2020 blijkt dus de laatste te zijn…

Einde van een traditie

Als alternatief worden kinderen begin 2021 en ook begin dit jaar opgeroepen om afgedankte kerstbomen te verzamelen en in te leveren. Voor elke boom krijgen zij 50 cent en een lootje, waarmee ze kans maken op tien prijzen van 50 euro en de hoofdprijs van 500 euro voor een uitje met de hele klas of als geschenk aan een goed doel. Afgelopen vrijdag 7 januari zijn op acht locaties in Velsen bomen ingezameld. In IJmuiden is er ingezameld op Plein 1945 en op de parkeerplaats bij Sporthal Zeewijk. De kerstbomen zullen een iets langzamer en minder spectaculair einde vinden: compostering…

Foto:

De laatste gezamenlijke kerstboomverbranding in IJmuiden vond plaats op 8 januari 2020 op het Schapenlandje aan de Heerenduinweg. Foto: Erik Baalbergen