Wekelijks staan we in deze rubriek aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de muziektent op het vooroorlogse Willemsplein.

Door Erik Baalbergen

Enkele weken geleden besteedde deze rubriek aandacht aan de muziektent in Velserbeek en diens banden met IJmuiden. Maar ook in IJmuiden zelf heeft tot in de Tweede Wereldoorlog een muziektent gestaan. Op het vooroorlogse Willemsplein ten westen van de Oranjestraat om precies te zijn. Deze muziektent kent een bijzondere geschiedenis, te beginnen in 1913 met een padvinderskamp.

Van 24 tot en met 31 juli 1913 vindt een internationaal padvinderskamp plaats bij IJmuiden. Zo’n 1500 padvinders van tien tot zestien jaar uit Nederland, Engeland, Duitsland, België, Frankrijk en Denemarken verblijven een week lang op een terrein tussen de twee IJmuidense vuurtorens, aan de zuidzijde van de haveningang van de Vissershaven. In die tijd was daar een duinterrein afgevlakt voor de aanleg van een zijhaven. Deze wordt in de jaren 1914-1918 aangelegd en in het verlengde hiervan wordt vanaf 1918 de Haringhaven aangelegd.

Het padvinderskamp beslaat zo’n 150 tenten, die beschikbaar zijn gesteld door het Ministerie van Oorlog. Naast slaaptenten zijn er tenten voor de maaltijden, keukens, washokken, een postkantoor, de pers en de hoofdleiders. Er is zelfs een “generaalstent”. Het kamp is opgebouwd rond een centraal plein, het Oranjeplein. Op dat plein staat een bijzondere tent: een houten muziektent.

De Harmonievereeniging Concordia geeft bij de officiële opening van het kamp op donderdag 24 juli ’s avonds een concert vanuit de muziektent. Op het centrale plein vinden de hele week allerlei festiviteiten en activiteiten plaats. De muziektent wordt voor voorstellingen en concerten gebruikt. Op donderdag 31 juli wordt het kamp afgesloten en vertrekken de padvinders weer.

Hierna wordt het kamp afgebroken. De muziektent wordt gedemonteerd en door de Commissie voor de Padvinderskampen aan Concordia geschonken. Concordia weet geen raad met de muziektent en schenkt deze aan de gemeente. Het plan is om de muziektent op het Willemsplein in het centrum van IJmuiden op te bouwen, maar vooralsnog wordt de gedemonteerde muziektent op een gemeenteterrein opgeslagen.

Bijna vijf jaar later is de muziektent nog steeds niet opgebouwd. De Commissie voor Openbare Werken geeft aan dat de ‘reparatie’ van de muziektent veel gaat kosten en dat het Willemsplein geen geschikte plaats is. Zij stellen in juni 1918 voor om een nieuwe monumentale muziektent te bouwen op het Kennemerplein. B en W besluiten om helemaal geen muziektent te plaatsen en de materialen van de opgeslagen muziektent voor andere doeleinden te gebruiken.

Uiteindelijk wordt de muziektent toch, op voorstel van de IJmuidense musici Sam Vlessing en Nic. Gonlag, op het Willemsplein opgebouwd. De monumentale dorpspomp, die sinds 1901 midden op het plein staat, wordt in februari 1919 verwijderd. De maanden erna verrijst op deze plek de gerestaureerde muziektent van het voormalige padvinderskamp, te midden van een plantsoen. Een gemeenteraadsverslag uit april 1919 vermeldt dat ‘ons Willemsplein kan en belooft een oase te zullen worden in de dorre woestijn die West-IJmuiden heet. ’t Zal de gemeente weinig geld kosten – niet veel hoor – maar we zullen de lang begeerde muziektent krijgen (…)’. Op 31 mei 1919 wordt de tent gebruikt voor het openingsconcert door de Harmonieveereniging Concordia van het Muziekconcours ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig bestaan van Concordia.

Jarenlang vormt de muziektent het middelpunt van het Willemsplein en IJmuiden voor openluchtconcerten en -voorstellingen. Maar na ruim twintig jaar verschijnen duistere wolken boven IJmuiden en de muziektent. In juni 1940 worden in het plantsoen rond de muziektent schuilkelders gebouwd voor degenen die zich tijdens een luchtaanval op straat bevinden. In oktober van datzelfde jaar wordt een vergunning voor het slopen van de muziektent afgegeven. De tent bevindt zich dan ‘sedert geruimen tijd in een zeer desolaten toestand. O.m. is de vloer geheel versleten, terwijl het houten onderwerk en de balustrade geheel zijn verteerd.’

Op 26 oktober 1940 verschijnt in de IJmuider Courant de ‘Ode aan de muziektent op het Willemsplein’ waarin de ‘Laatsten der Concordianen’ worden opgeroepen om nog eenmaal de blaas- en strijkinstrumenten te laten klinken vanaf de muziektent. De mannen van middelbare of meer dan middelbare leeftijd ‘bij wie de slanke lijn reeds lang heeft plaats gemaakt voor een ordentelijk buikje’ worden gewaarschuwd voorzichtig te zijn op de vermolmde planken. Of dit laatste concert ooit heeft plaatsgevonden is mij niet bekend. De muziektent is kort na het afgeven van de vergunning gesloopt.

Foto:

De muziektent op het Willemsplein als cultureel middelpunt van IJmuiden. De foto is gemaakt tijdens het groot nationaal jubileum concours voor Harmonie en Fanfarekorpsen in juni 1919, kort na de ingebruikname. Op de foto zien we een deel van de west- en noordzijde van het Willemsplein, met rechts het politiebureau. Foto: Noord-Hollands Archief/Beeldcollectie van de gemeente Velsen, inv.no. KNA001005991.