Velsen – Als je een kanaal graaft, zou je denken dat je zo recht mogelijk van A naar B gaat. Zeker als je dat met de spade en een kruiwagen moet doen. Echter, in het Noordzeekanaal zit een merkwaardige knik en er is nog altijd een discussie over hoe deze knik tot stand is gekomen. Bronnen spreken erover dat jonkheer Boreel van Hogelanden, de eigenaar van de buitens Beeckestijn en Waterland, dit heeft veroorzaakt. Maar de rol die het gemeentebestuur van Velsen hierin heeft gehad is nu door Jan Morren onderzocht.

Het kanaal zou langs de noordzijde van de Velserbroekpolder lopen en de Rijksstraatweg ten zuiden van het dorp Velsen kruisen. Verder door de buitens Beeckestijn, Waterland, Schoonenberg en Velserbeek, dan westwaarts door de Breesaap. Dit ontwerp uit 1863 zou de gemeente Velsen nagenoeg in haar midden in twee stukken van elkaar scheiden. Drie belangrijke verbindingswegen tussen de dorpen zouden worden doorsneden, met name de huidige Rijksweg, de Waterlandweg en de Driehuizerkerkweg. Daarbij zouden fraaie buitenplaatsen in de gemeente ernstig worden aangetast.

Hoewel de gemeente Velsen nauwelijks betrokken werd bij de plannen voor de aanleg van het kanaal zag Jacobus Enschedé, de toenmalig burgemeester van Velsen, het grote algemene en economische belang van het kanaal. Na rijp beraad besloot de meerderheid van de raad om een bezwaarbrief te schrijven. In de brief werden de vele nadelen in het gekozen traject vermeld, alsmede een voorstel tot wijziging van het traject, dat al deze bezwaren zou wegnemen. Daarnaast zou dit traject door een lager deel van Velsen lopen, tussen het Wijkermeer en de Breesaap. Dit betekende minder graafwerk omdat een groter deel door het Wijkermeer zou lopen en er hoefde minder grond te worden aangekocht. Het door de gemeenteraad van Velsen voorgestelde traject zou dus ook nog eens goedkoper uitpakken.

De ontvangst van de bezwaarbrief werd bevestigd, maar daarna werd niets meer vernomen. Uiteindelijk verscheen in 1865 het definitieve plan, waarbij het tracé ten noorden van het dorp Velsen zou komen te lopen, overeenkomstig het voorstel van de gemeenteraad van Velsen die dus zeker een duit in het zakje heeft gedaan om het tracé van het kanaal gewijzigd te krijgen. Het volledige artikel van Jan Morren is te lezen op de website van de Historische Kring Velsen: www.historischekringvelsen.nl.

Op de afbeelding:
Het definitieve ontwerp voor het Noordzeekanaal uit 1865. (Bron: Noord-Hollands Archief)