IJmuiden – Wekelijks legt Erik Baalbergen een typisch IJmuidens beeld vast, naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon vanwege de mooie taferelen die IJmuiden biedt. Achter elke foto schuilen wetenswaardigheden over IJmuiden. Deze week aandacht voor het nieuwe kunstwerk aan de Kanaaldijk.

Het zal weinig IJmuidenaren en Kanaaldijkrijders zijn ontgaan: de stalen constructie die sinds enkele weken bij het kanaal ter hoogte van het Witte Theater is verrezen en sinds vorige week prominent ter plekke de skyline bepaalt. Het betreft het onlangs vanuit Amersfoort naar IJmuiden verplaatste kunstwerk van de hand van de beeldhouwer Herbert Nouwens.

Herbert volgt op jonge leeftijd een opleiding klassiek beeldhouwen bij onder meer de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en de Stadsacademie voor Toegepaste Kunst in Maastricht. Hij ontwikkelt zich tot een abstracte beeldhouwer en gaat vooral met staal werken. Herberts beide grootvaders en eigen vader waren smid. Het werken met metaal zit Herbert dus in het bloed en in de genen. Tot 2004 werkt hij in diverse ateliers in Amsterdam. In 1992/1993 werkt Herbert op het terrein van de voormalige Westergasfabriek in opdracht van de Rijksgebouwendienst voor de Rijksbelastingdienst aan de ‘Fuga’, een van zijn grote werken. Het roestige en gekromde staal is afkomstig van schepen die averij hebben opgelopen en koopt hij bij diverse scheepsreparatiewerven. De Fuga wordt in vier delen vervoerd en krijgt een plaats bij het belastingkantoor in Amersfoort, bij station Schothorst.

Enkele jaren geleden verkoopt de Rijksgebouwendienst het kantoor en de nieuwe eigenaar wil de Fuga niet hebben. Nouwens krijgt de Fuga weer in beheer en gaat op zoek naar een nieuwe bestemming. Hij vindt de oever van het Noordzeekanaal bij IJmuiden en de sluizen de mooiste plek en biedt de Fuga voor 1 euro excl. onkosten aan de gemeente Velsen aan. De kunstcommissie geeft een positief advies en de gemeente gaat tot aankoop over. De verantwoordelijke wethouder is heel open over de onkosten van 27.500 euro. Het benodigde budget komt vanuit het project ‘De Rauwe Loper’ van de gemeente Velsen. Fuga’s nieuwe locatie wordt het driehoekige stukje grond aan het Noordzeekanaal waar de Geul vanaf de Kanaaldijk wegloopt, niet ver van het Witte Theater en de voormalige treinhalte Julianakade.

In de laatste week van september wordt de Fuga in delen op het terrein afgeleverd. Het geheel komt bij velen over als een illegale schrootdumping en de reacties zijn heftig. In oktober gaat Herbert aan de slag met een lasapparaat, daarbij af en toe geholpen door een hijskraan – soms twee – om de staalconstructie weer in elkaar te zetten. Vorige week maandag, op 11 november, is het kunstwerk overeind gezet. De constructie mag niet diep in de grond worden geplaatst, vanwege de aanwezige leidingen. Het wordt op betonplaten bevestigd en steekt twee meter hoger in de lucht dan destijds in Amersfoort. Berekeningen tonen aan dat we niet bang hoeven te zijn dat de 16 meter hoge en 35 ton zware staalconstructie zal knikken, omvallen of omwaaien.

Na afloop kijkt Herbert tevreden naar het resultaat. Het rauwe uiterlijk past in de omgeving. Als je over de Kanaaldijk naar het westen rijdt, zie je de open constructie staan, als twee armen die de handen ineen slaan. Veel IJmuidenaren zullen nog moeten wennen. De stormen rond de Domestikator en de Bikinibar zijn nog maar net geluwd, of die rond de Fuga barst al weer los. Het hart van de IJmuidenaar ligt nu eenmaal op de tong. Maar de Fuga kan ook deze storm van kritiek aan. Het terreintje rondom wordt weer groen ingericht. In het voorjaar zal het kunstwerk worden onthuld. Via een prijsvraag krijgen IJmuidenaren de gelegenheid om een nieuwe naam voor te dragen. We zullen de reacties en bijnamen die op de social media al de ronde doen hier maar niet herhalen, om de lezer en lezeres rode oortjes te besparen…

Tijdens een fotorondje vorige week dinsdag – de dag na de rechtopzetting van de constructie – kom ik Herbert tegen, die zelf het resultaat op de gevoelige chip aan het vastleggen is. Enthousiast en trots vertelt hij het verhaal achter de Fuga. Het werk symboliseert de strijd met het water. Hij is blij dat het werk een nieuwe bestemming gekregen heeft, zo dicht bij het sluizencomplex en het kanaal waar de schepen, waar dit staal van afkomstig is, letterlijk zelf hebben gevaren. Of hij de kritiek van veel IJmuidenaren kent? Herbert weet dat een kunstwerk iets bij mensen oproept en heeft zo een en ander gehoord, maar ach, hij en de Fuga zullen ook die storm wel trotseren!