Wekelijks staat Erik Baalbergen aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de onlangs gesloopte bottersteiger in de Vissershaven.
De houten ‘bottersteiger’ in de oostelijke uithoek van onze vissershaven is verdwenen. Niet onder water gezakt maar gesloopt vanwege de aanleg van de Viskade. Over de transformatie van Pishoek, zoals het deze uithoek wordt genoemd, tot Viskade heb ik eerder in deze rubriek geschreven. De afgelopen maand heb ik regelmatig wandelingetjes ‘met de camera’ langs de sloopwerkzaamheden gemaakt. Daarbij raakte ik dikwijls aan de praat met andere kijkers en met harde werkers van Beens Groep, die de sloop uitvoert. Tijdens de babbeltjes kwam al snel de ouderdom van de steiger ter sprake. Reden om even in de geschiedenis van dit stukje Vissershaven te duiken.
In september 1935 vindt de aanbesteding plaats van een ‘Belangrijk werk aan de visschershaven’: uitbreiding van de walbeschoeiing en de Tegeltjesmarkt. De IJmuider Courant meldt dat de Tegeltjesmarkt ‘thans eindigt in een lossen wal, zonder daarbij echter aan te sluiten. Hierdoor is een open ruimte ontstaan, waar allerlei afval wordt neergeworpen, zoodat het daar een waar luilekkerland is geworden voor de vele ratten die de omgeving van de Visschershaven bevolken.’ De kade wordt honderd meter doorgetrokken met ijzeren damwanden. In het verlengde daarvan, in de richting van de Havenkade, wordt een bestrate kade aangelegd, zodat vrachtwagens dicht bij de schepen kunnen komen. De wal bij deze laatste kade loopt schuin af. De glooiing wordt met basaltblokken bekleed.
Voor de kleine kustvissers komt er een houten aanlegsteiger van 50 meter lengte, parallel aan de glooiing. Deze zogenaamde ‘bottersteiger’ is via een toegangssteiger vanaf de wal bereikbaar en is alleen aan de havenkant, niet aan de walkant te gebruiken voor het aanleggen van schepen. Deze aanlegsteiger is het westelijke deel van de nu gesloopte steiger, vanaf de wal gezien rechts van de nu eveneens gesloopte toegangssteiger. J. Verhagen uit Breda is de laagste inschrijver en krijgt de klus voor een bedrag van bijna 66 duizend gulden. Begin oktober 1936 zijn de werken nagenoeg voltooid.
In maart 1937 zijn er al weer nieuwe uitbreidingsplannen voor de vissershaven. Onder meer wordt de basalten glooiing oostwaarts verlengd. Parallel hieraan wordt de bottersteiger richting de Havenkade verlengd om nog meer aanlegplaats voor kleine kustvissers te verkrijgen. Hierbij wordt het deel aan de linkerkant van de toegangssteiger aangelegd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog krijgen IJmuiden en het havengebied het zwaar te verduren door het huishouden van de Duitsers en door de geallieerde bombardementen op de Duitse bunkers in het havengebied. Na de bevrijding moet er rond de vissershaven veel hersteld worden om de visserij weer op gang te brengen. Op een in mei 1949 opgesteld ‘Overzicht van uitgevoerde herstellingen en vernieuwingen in en langs de havens’ van het Staatsvissershavenbedrijf staat ook het westelijk deel van de bottersteiger aangegeven als ‘vernieuwd of hersteld’.
Eind vijftiger jaren wordt parallel aan de bottersteiger – en tussen de bottersteiger en het droogdok – een nieuwe steiger van 120 meter gebouwd. Deze is aan twee kanten bruikbaar en is ook bedoeld voor de kleinere vissersschepen. Deze steiger wordt tegenwoordig onder meer gebruikt door Oliehandel Schepers. In dezelfde periode wordt ook de bottersteiger flink opgeknapt. Op foto’s van de bottersteiger door de jaren heen zien we dat de steiger regelmatig is opgeknapt of opgelapt. Een van de laatste ‘oplapmiddelen’ is het plaatsen van metalen roosters op een groot deel van de loopplanken. Zelfs steigerhout heeft niet het eeuwige leven, vooral niet in de IJmuidense gebruik-, weer- en windomstandigheden…
Nu moet de bottersteiger dus plaatsmaken voor de uitvoering van het project ‘Viskade’. Op de plek van de bottersteiger komt een nieuwe kademuur, waardoor er een stuk ‘land’ bijkomt. Op 25 mei startte de Beens Groep uit Genemuiden de aanleg van de Viskade met de sloop van de bottersteiger. Na het verwijderen van roosters, loopplanken, tussenbalken, metalen verbindingsstukken en rotte paaluiteinden, werden na anderhalve week de zo’n twaalf meter lange grondpalen in korte tijd uit de grond getrild. Tweeëneenhalve week na aanvang is het laatste restje steiger verdwenen. Na bodemonderzoek – je weet tenslotte maar nooit wat voor verrassingen de oorlog daar voor ons heeft nagelaten – is de bodem met een grijper ‘schoongemaakt’. Gedumpte rommel en oneindig lange visnetten zien na jaren weer het daglicht. Brandkasten met ‘inhoud’ zijn (nog) niet gevonden…
Een volgende stap richting Viskade is gezet met het rooien van de basaltblokken van de glooiing. Ik zal nog heel wat wandelingetjes ‘met de camera’ langs de toekomstige Viskade gaan maken. Veel van de door anderen en mij gemaakte plaatjes zijn te zien op facebookpagina’s als ‘Typisch IJmuiden’ en ‘Een IJmuidenaar Leeft’. Zo’n verandering in het IJmuidense havenbeeld verdient het om vastgelegd te worden!