Wekelijks staat Erik Baalbergen aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de teruggehangen klokken aan de toren van het gemeentehuis.
Sinds begin vorige week is IJmuiden weer bij de tijd. Niet dat IJmuiden ooit uit de tijd is geweest, maar velen voelden zich wel verstoken van de tijd. Ergens op tijd komen was er voor sommigen even niet bij. Vanaf begin juni tot begin vorige week was de tijd namelijk niet af te lezen van de toren van het gemeentehuis. Als je de reacties rond Plein 1945 en op de social media moet geloven bepaalt de “stadhuistorentijd” voor veel IJmuidenaren het ritme van alledag. En wellicht is juist dat ritme bepalen vanuit het gemeentelijk gezag precies datgene wat Dudok voor ogen heeft gehad met zijn ontwerp voor het “nieuwe” gemeentehuis van Velsen…
Het oude raadhuis in het dorp Velsen barst halverwege de twintigste eeuw uit zijn voegen. In 1949 geeft de gemeente de architect Dudok, die zich dan al uitgebreid bezighoudt met de wederopbouwplannen van Velsen, de opdracht voor het ontwerpen van een nieuw en veel groter gemeentehuis voor Velsen. Dudok heeft de locatie al bepaald in zijn in 1947 verschenen stedenbouwkundig plan voor het nieuwe centrum van IJmuiden. Eind 1949 komt hij met zijn eerste ontwerp voor het Velser gemeentehuis.
Maar omdat de wederopbouw hogere prioriteit krijgt en er plannen zijn om de gemeenten Velsen, Beverwijk en Heemskerk samen te voegen, verdwijnt Dudoks ontwerp in de koelkast. In 1956 komt Dudok met een uitgewerkt ontwerp voor een modern, zakelijk en bijna rechthoekig gebouw. In 1962 wordt het plan goedgekeurd en in november dat jaar wordt de eerste paal geslagen. Ondanks twee strenge winters verloopt de bouw voorspoedig. Op 24 september 1965 – recentelijk dus 55 jaar geleden – opent prinses Margriet het nieuwe gemeentehuis aan Plein 1945.
De 46 meter hoge toren staat precies in de as van de De Noostraat en is, met de vier uurwerken op de galmgaten, een opvallend element van het nieuwe gemeentehuis. Deze toren moet, samen met de raadzaal, die ‘als een vuist op het plein naar voren’ steekt, bijdragen aan zichtbaarheid van de macht en de functie van het lokale gezag, aldus Dudok. Zou Dudok met de uurwerken, elk met een doorsnede van 2 meter en 70 centimeter en verlichte wijzers en wijzerplaten, dan toch echt het dag- en nachtritme van de Velsenaren hebben wil sturen? De toren van het gemeentehuis behoort, samen met de hoge vuurtoren en de watertoren aan de Evertsenstraat, tot de hoog boven de IJmuidense skyline uittorende en op grote afstand zichtbare karakteristieke torens! De schoorsteenpijpen aan de overkant rekenen we dan maar even niet mee.
Al vanaf de opening van het gemeentehuis vormen de klokken op de toren een houvast voor omwonenden en de werkenden en het winkelend publiek rond Plein 1945. Maar na jaren in weer en wind, verrijkt met de typisch IJmuidense ziltheid, de tijd te hebben “bepaald” zijn de klokken aan restauratie toe. Op 3 juni dit jaar worden de vier wijzerplaten met een kraan van de toren gehesen. De restauratie is toevertrouwd aan de wereldberoemde Koninklijke Eijsbouts Klokkengieterij en Fabriek van Torenuurwerken uit Asten. Eijsbouts heeft jarenlang wereldwijd al veel torens en kerken voorzien van klokken en carillons. In 2013 hebben ze nog een zes ton zware klok voor de Notre Dame in Parijs mogen leveren. Het familiebedrijf is dus goed genoeg om onze uurwerken te mogen restaureren!
Aanvankelijk zal de restauratie een maand duren. Helaas verkeren de uurwerken en de ophangconstructies in een veel slechtere staat dan voorzien; die IJmuidense zeeluchten toch! Mede door de vakantieperiode en leveringsproblemen door de coronacrisis, duren de herstelwerkzaamheden langer dan gepland. Eijsbouts wil tenslotte kwali’tijd’ leveren en dat mag wat extra tijd kosten.
Maar na bijna vier maanden is het zover: op maandagochtend 28 september komen de vier opgeknapte en van nieuw bladgoud en LED verlichting voorziene uurwerken weer voorrijden op Plein 1945. Als je zo’n klok op de grond ziet staan met een monteur ernaast ervaar je pas hoe indrukwekkend groot het uurwerk is! Nadat bij elke klok de wijzers zijn gemonteerd, worden de klokken onder grote belangstelling een voor een voorzichtig opgehesen. Het vertrouwde beeld van de toren met klokken is weer terug, dag en nacht. Het lokale gezag kan ons levensritme weer aansturen… Vanaf nu zal geen enkele IJmuidenaar meer te laat komen!