In deze rubriek staan we stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een stukje geschiedenis, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de bijna 65-jarige Petrakerk.

Door Erik Baalbergen

In ons land hebben veel kerken al jarenlang te maken met vergrijzing, een teruglopend ledental en steeds minder kerkgangers. Steeds meer kerkgebouwen verliezen hierdoor hun functie als plek van samenkomst, eredienst en gebed. Kerken worden gesloopt of worden verbouwd tot appartementen, atelier, museum of expositieruimte.

Kerksluitingen

Ook IJmuiden ontkomt niet aan kerksluitingen. We hebben de afgelopen jaren al met lede ogen afscheid moeten nemen van kerken als de Bethelkerk, de Goede Herderkerk, de Bethlehemkerk, de Laurentiuskerk en de Pieterkerk. En dan niet omdat de gebouwen te oud waren, maar vanwege het afnemende kerkbezoek. Drie van de vijf genoemde kerken zijn gesloopt. De Goede Herderkerk is verbouwd tot appartementen. De Pieterkerk, nog slechts een restje van de vroegere grootse Petruskerk aan de Venusstraat, wordt verbouwd tot appartementencomplex De Pieter.

Sinds kort moeten we helaas ook de Petrakerk aan de Merwedestraat aan het rijtje van voormalige kerkgebouwen in IJmuiden toevoegen. De samenwerkingsgemeente van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt en de Christelijke Gereformeerde Kerken in IJmuiden is te klein geworden om door te gaan. Vorige week zondag 26 november werd om 13.30 uur de laatste dienst gehouden. Het statige kerkgebouw met de vrijstaande en opvallend hoge klokkentoren is verkocht aan een projectontwikkelaar. Deze wil het complex volgend jaar slopen en er appartementen neerzetten.

Oorlogsschadevergoeding

De Petrakerk is in de vijftiger jaren van de twintigste eeuw gebouwd in opdracht van de Gereformeerde Kerk van IJmuiden, als vervanging van de door het bombardement van 26 maart 1944 grotendeels verwoeste gereformeerde kerk aan de Koningin Wilhelminakade. Voor dit verlies bestaat recht op een oorlogsschadevergoeding van het Ministerie van Wederopbouw. Dit recht kan alleen worden benut voor de bouw van een nieuwe gereformeerde kerk. De Gemeente Velsen stelt een stuk grond aan de Rijnstraat tussen de Merwedestraat en de Spaarnestraat ter beschikking.

In mei 1954 krijgt architect J. Roodenburgh uit Amsterdam opdracht om een schetsplan te maken. Roodenburgh heeft ruime ervaring met de bouw van kerken, onder meer in Alkmaar, Den Haag en Breda. Begin 1955 presenteert hij zijn plan. Een opvallend verschil tussen dit plan en de latere uitvoering is dat de klokkentoren in het plan vast aan het kerkgebouw is geprojecteerd. Later dat jaar wordt de door de gemeente aangeboden locatie geaccepteerd, het bouwplan akkoord bevonden en de financiering geregeld. In juli 1956 krijgt Roodenburgh de opdracht om het ontwerp uit te werken voor de aanbesteding.

Zevenhonderdvijftig zitplaatsen

In maart 1957 besluit de kerkenraad definitief tot de bouw van de aan zevenhonderdvijftig kerkgangers plaats biedende kerk met veel zaalruimte. Aannemersbedrijf D. Versloot uit Nieuwerbrug aan de Rijn komt als laagste inschrijver uit de bus. Op advies van de Nederlandse Gereformeerde Organisten Vereniging krijgt de firma Fonteijn & Gaal uit Rotterdam de opdracht het orgel te bouwen. In augustus 1957 start de bouw van de kerk. Als de kerk bijna klaar is, besluit de kerkenraad in december 1958 de naam “Petrakerk” te geven aan het nieuwe kerkgebouw. De officiële ingebruikname van de Petrakerk vindt plaats op woensdagavond 28 januari 1959. Op 29 mei 1959 wordt het orgel overgedragen.

Rots

Bij een verbouwing in 1979 wordt een lift geplaatst in het voorportaal zodat de toegang tot de kerkruimte voor mindervaliden sterk verbetert. In 1984 wordt het interieur gewijzigd, waarbij de preekstoel verplaatst wordt en een deel van de banken een kwartslag gedraaid wordt. In dat jaar wordt ook het nu nog aanwezige rotsblok op het kerkplein geplaatst. Het rotsblok is overgebleven na de verlenging van de pieren in de jaren zestig. “Petra” is het Griekse woord voor “rots”.

Vergrijzing

Ook de Gereformeerde Kerk van IJmuiden krijgt te maken met vergrijzing en een dalend kerkbezoek. Tot begin 1993 kerken de gereformeerden van IJmuiden in de Ichthuskerk, de Bethelkerk en de Petrakerk. De kerkenraad besluit begin 1993 om in de Petrakerk vanaf 1 maart 1993 en in de Bethelkerk vanaf 1 april 1993 geen kerkdiensten meer te houden. Het zalencomplex van de Petrakerk blijft nog twee jaar in gebruik in verband met de benodigde aanpassingen rond de Ichthuskerk.

De Petrakerk wordt begin 1995 verkocht aan de Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt), die er op 4 maart 1995 de eerste kerkdienst houdt. Maar ook deze nieuwe eigenaar krijgt te maken met samenwerkingen, fusies en uiteindelijk leegloop, waardoor de Petrakerk wordt verlaten. Met de aanstaande sloop van de Petrakerk wordt weer stukje IJmuider geschiedenis afgesloten.

Fotobijschrift: Blik vanaf de Maasstraat op de Petrakerk met de opvallende klokkentoren. Foto: Erik Baalbergen