Meester Serné  was 41 jaar leerkracht in IJmuiden op de Marnixschool. De naam van deze school veranderde later in Het Kompas. Hij deelt zijn belevenissen en herinneringen regelmatig met ons in een column. Deze keer: Zeemansknopen en achteruitpraten.

In 1976 bestond het Noordzeekanaal 100 jaar en daar moest in mijn klas op de Marnix van St. Aldegonde school ook aandacht aan besteed worden. Ik werkte toen pas twee jaar op deze school en wist als Amsterdammer niets over IJmuiden en het Noordzeekanaal. Ik verdiepte mij in de geschiedenis van deze plaats en heb mijn lessen aangepast aan het ontstaan van IJmuiden, Noordzee-Kanaal, Visserij en Hoogovens. Met de klas zijn we bij de festiviteiten rondom de viering bij het Kanaal gaan zitten om de versierde schepen langs te zien varen.

In de klas leerden we over het ontstaan van IJmuiden en over het groeiende belang van de visserij, de visafslag, de werking van de sluizen, de doorvoerhaven naar Amsterdam met de Vletterlieden en Hoogovens. Internet bestond nog niet dus alle informatie moest uit boeken komen.

Tijdens een klassengesprek vertelde een kind dat zijn opa visser was geweest en achteruit kon praten. Nieuwsgierig als ik was heb ik die opa op school uitgenodigd om in de klas hierover te vertellen. De man kwam en legde uit dat de vissers een soort geheimtaal hadden, die ze gebruikten als ze een goede vangstgebied gevonden hadden bij de Doggersbank (bij Engeland) om de concurrerende vissers op afstand te houden. Ook dit achteruit praten werd gebruikt bij de Vlettermannen die de schepen door het Noordzeekanaal naar Amsterdam loodsten en in Amsterdam schepen zochten om naar de sluizen te loodsen. De opa leerde de kinderen hoe het achteruitpraten ging.

Een ander kind vertelde dat haar opa zeemansknopen kon maken. Dus ook deze opa kwam in de klas met tassen vol rollen touw, ringetjes en garen in allerlei kleuren. Hij vertelde dat iedere kleur en touwdikte en manier van knopen een betekenis had. Hij deed zelf een aantal knooptechnieken voor. Dus ook een soort geheimtaal. Vervolgens kregen alle kinderen stukken touw en een ringetje. De opa vertelde dat ze een sleutelhanger gingen maken en leerde ze stap voor stap hoe ze de ‘ware liefdesknoop’ moesten maken. Ik deed zelf mee en aan die sleutelhanger met knoop hebben jarenlang mijn schoolsleutels gehangen. We kregen een rondleiding door de Hoogovens en zagen het proces van erts naar platen ijzer, inclusief ovens en walserijen. Tenslotte bezochten we op een ochtend om vier uur de Vishal en Visafslag, waar ook ‘achteruit’ gesproken werd. Voor de kinderen een leerzame tijd. En voor mij zeer zeker ook!!

Foto: Pixabay