Regio- Wie in Haarlem (Noord) heeft niet van het Huis te Zaanen in het Zaanenpark gehoord? Onze (groot)ouders zijn daar vast op avontuur geweest om een appeltje te pikken in de tuinen van Bredius. Velen van ons zullen in het Zaanenbos hebben gespeeld of bij de bibliotheek boeken hebben geleend. Wat is er eigenlijk bekend over de historie van het huis, of was het nou eerder een kasteel?

Wim van Hooff, auteur van het boek, geeft antwoord op deze en vele andere vragen. In het boek neemt Wim de lezer mee naar het Schoten en Haarlem van vóór 1250, waar in de Zaanstreek onder de Heren van Zaenden de geschiedenis van ‘ons Huis te Zaanen’ is ontstaan. Het verhaal begint in de tijd dat de Graven van Holland hun machtspositie in Kennemerland met hulp van de plaatselijke edelen willen versterken. We komen bekende namen tegen als Van Teylingen, Van Brederode en Van Zaenden. Zij waren de bouwers van kastelen om de grafelijke macht te ondersteunen.

Familie

Familie is in de middeleeuwen een belangrijke factor: je schakelt je eigen zonen en dochters in bij het uitbreiden van de macht, hetzij door rechtstreekse benoemingen of door huwelijken, waardoor vanuit adellijke families, jongere takken ontstaan. Zonen ontginnen gronden in de regio, vestigen zich aldaar en vernoemen zich naar een plaats, streek of kasteel. Het verhaal gaat verder met de groeiende macht van Floris V en zijn leenmannen, welke laatsten door Floris V gunsten verkrijgen voor hun steun. Zo krijgt Willem van Zaenden de Ambachtsheerlijkheid Zaenden bij Schoten in leen, waar hij Willems Hofstede bouwt. In 1296 was Willem van Zaenden betrokken bij de moord op Floris V en raakte de familie Van Zaenden als straf alle Heerlijcke Rechten kwijt. In die context is wel duidelijk, dat het Huis te Zaenden in ieder geval vóór 1296 door Willem van Zaenden gebouwd moet zijn.

Het oude Schoten

Vanaf die tijd ontvouwt de geschiedenis van Te Zaanen zich naar het heden en komen we in Haarlem-Noord, het oude Schoten terecht. Natuurlijk komen daarbij ook de tijden van de familie Bredius en van de Stadsbibliotheek – en nog veel meer – aan de orde. Het rijk geïllustreerde boek biedt een verrassend verhaal, dat bijna acht eeuwen historie over de Ambacht- en Huis te Zaanen samenbrengt. Het boek verschijnt in  mei 2024 en is verkrijgbaar bij de regionale boekhandels in Haarlem, Santpoort-Noord en Heemstede. Het is ook online te bestellen bij de Stichting Historisch Schoten, historischschoten@gmail.com. Op diverse locaties in de regio zal Wim van Hooff vanaf 30 april 2024 lezingen over de geschiedenis van Het Huis te Zaanen geven.

Het Huis te Zaanen. Foto: aangeleverd