In deze rubriek staan we stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een stukje geschiedenis, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor een IJmuidens doorkijkje uit en naar een ‘toekomstig verleden’.
Door Erik Baalbergen
De Kanaalstraat is een van de weinige straten in Oud-IJmuiden waar je tegenwoordig, met een flinke dosis voorstellingsvermogen, nog een beetje het straatbeeld van het Oud-IJmuiden van voor de Tweede Wereldoorlog in je gedachten kunt oproepen. Van dat Oud-IJmuiden resten nog diverse oude panden, een groot deel van het stratenpatroon en een enkele trap, maar vooral foto’s, prentbriefkaarten, verhalen en herinneringen van Oud-IJmuidenaren. Complete vooroorlogse huizenblokken en karakteristieke Oud-IJmuidense gebouwen zijn schaars, en worden – als we niet opletten – steeds schaarser.
Centrum
Velen kunnen zich nauwelijks voorstellen dat het centrum van IJmuiden, met het vooroorlogse Willemsplein als centraal plein, zich ooit ten westen van de Oranjestraat bevond. Straten als de Kanaalstraat en de Oranjestraat, met veel winkels, hotels en cafés, hadden een belangrijke plek in dat bruisende centrum.
Door Duitse sloopwoede en afzwaaiers tijdens geallieerde bombardementen op de Duitse verdedigingswerken is tijdens de Tweede Wereldoorlog de bebouwing van een groot deel van het oude centrum IJmuiden voorgoed van de kaart geveegd. En omdat het oorspronkelijke centrum in het wederopbouwplan geen woonbestemming kreeg, is de centrumfunctie daar in de jaren na de oorlog niet meer teruggekomen.
Industrie
Van de vooroorlogse panden, die de oorlog hebben overleefd, zijn er een aantal tot op de dag van vandaag gespaard gebleven en in veel gevallen drastisch opgeknapt. Aan weerszijden van het stuk Kanaalstraat op de foto staan veel van zulke panden. Helaas raakten in Oud-IJmuiden ook diverse panden in de loop der jaren verwaarloosd, zodat ze alsnog aan de slopershamer ten prooi vielen en vervangen werden door pakhuizen, bedrijfspanden en in een enkel geval on-IJmuidense woningen. Tientallen jaren lang werd het voormalige IJmuidense centrum gedomineerd door industriële activiteiten.
Na de laatste eeuwwisseling keerde de woonfunctie voor dit gebied terug, werden veel van de naoorlogse bedrijfspanden gesloopt en verrezen er nieuwe woningen en appartementencomplexen. De oplettende rondkijker ziet in deze nieuwbouw toch nog een vleugje Oud-IJmuiden van weleer terug: rechte en smalle straten met een grote diversiteit aan hoog-ogende gevels direct aan de stoep.
Prentbriefkaart
Genoeg gemijmerd. De bijgaande foto met een doorkijkje in de Kanaalstraat heb ik eind vorig jaar gemaakt. We staan op de splitsing van de Kanaalstraat, vlak voor de ‘brug’ van het Nova College over de Kanaalstraat, en kijken naar het oosten. Het pand aan het einde van de straat staat op de noordoosthoek van de Kanaalstraat en de Oranjestraat. Met deze foto had ik een moderne versie van zo’n oude prentbriefkaart met een doorkijkje door de Kanaalstraat in gedachten.
Hondenkarren en blikken vierwielers
Bij het maken van de foto wenste ik aanvankelijk dat alle auto’s, motoren, bakfietsen, uithangborden en straatmeubilair voor even weg waren. Maar later bedacht ik me dat dit alles bij het tijdsbeeld van nu hoort. Vroeger vond een fotograaf aanwezige hondenkarren, buiten-hangend wasgoed en uitbundig poserende voorbijgangers waarschijnlijk ook maar sta-in-de-wegs. Nu vinden we die op oude prentbriefkaarten volstrekt niet storend en vaak zelfs prachtig. En wie weet, over tig jaar, als auto’s nergens meer mogen parkeren of onbetaalbaar zijn, vinden onze nazaten deze blikken vierwielers en old-timers ook weer prachtig in het straatbeeld!
Fotobijschrift: Hedendaagse blik door de Kanaalstraat naar het oosten, met links en rechts op straat de ‘hondenkarren’ uit het toekomstige verleden… Foto: Erik Baalbergen