Velsen – Tientallen belangstellende inwoners grepen zaterdagmiddag de mogelijkheid aan om een bezoek te brengen aan het schip Ocean Majesty, dat sinds enkele maanden aan de VOB-kade in Velsen-Noord ligt. Op het schip verblijven maximaal driehonderd vluchtelingen. Wie zijn deze mensen, wat zijn hun verhalen en hoe zien ze hun toekomst? Wie dat wilde weten, had zaterdag de kans om persoonlijk met een aantal van hen in gesprek te gaan.

Door Raimond Bos

De vluchtelingenproblematiek in ons land heeft ervoor gezorgd dat het vierde kabinet Rutte viel en dat groepen inwoners lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan. Je zou er haast door vergeten dat we het hier hebben over mensen die zich in schrijnende situaties bevinden. Mensen zoals wij, die plotseling huis en haard moesten verlaten om te vluchten voor geweld of onderdrukking. Mensen die niet openlijk voor hun mening mochten uitkomen, zoals wij dat wel mogen. Mensen die nu in een vreemd land zijn, ver weg van hun dierbaren en vertwijfeld over wat de dag van morgen hen zal brengen. Voorlopig vinden ze in Velsen letterlijk een veilige haven, zodat ze op adem kunnen komen en in elk geval een dak boven het hoofd hebben. Vooroordelen over vluchtelingen zijn er genoeg, maar wie de moeite neemt om het gesprek aan te gaan, komt al snel tot de conclusie dat je niet graag in de schoenen van deze mensen zou willen staan.

Laagdrempelige gelegenheid voor ontmoeting

Het is zaterdagmiddag rond 14.00 uur. Op het cruiseschip druppelen de bezoekers binnen. Na controle van de identiteitsbewijzen ontvangen ze ieder een bezoekerspas en worden ze naar het restaurant verwezen. Daar zijn inmiddels tientallen vluchtelingen aanwezig om de gasten hartelijk te ontvangen. Achter in de zaal is een lopend buffet, want de tijdelijke bewoners van het schip hebben in samenwerking met de crew een complete maaltijd voorbereid. Een officieel programma is er niet. Geen welkomstwoord of gekunsteld activiteitenschema, maar gewoon een laagdrempelige gelegenheid om elkaar te ontmoeten en met elkaar in gesprek te gaan. Dat gaat niet aan elke tafel even soepel. Veel vluchtelingen zijn pas enkele maanden in ons land en spreken de taal nog maar nauwelijks. Al ze dan ook nog de Engelse taal niet machtig zijn, wordt het een lastige klus om een goed gesprek met elkaar te voeren. Maar met handgebaren en veel geduld kom je een eind.

Voorzieningen voor kinderen

René en Anja zijn inwoners van Velsen-Zuid. Ze zien vanuit hun huis het cruiseschip liggen en ze zitten vol vragen. ,,Voor het andere schip waren we te laat, de inschrijving was toen beperkt’’, vertellen ze. Hiermee refereren ze aan het schip Silja Europa, dat vorig jaar op deze plek lag en onderdak bood aan duizend vluchtelingen. Anja blijkt een onderwijsachtergrond te hebben, ze hield zich met name bezig met kinderen die een taalontwikkelingsstoornis hebben. Daarom is ze vooral benieuwd naar de voorzieningen die voor de kinderen op het schip getroffen zijn. Hoe is het onderwijs geregeld en welk programma is er voor de jeugd aan boord? Ook wil het stel graag rondgeleid worden over het schip, zodat ze de accommodatie van dichtbij kunnen bekijken. Dat laatste blijkt deze middag niet mogelijk te zijn. Misschien een idee voor de toekomst, maar voor nu blijft het dus even bij een ontmoeting in het restaurant.

Geen contact thuisfront

Vrijwel direct na binnenkomst stapt een enthousiaste vrouw van Aziatische afkomst op de twee af. Ze is graag bereid om toe te lichten waarom ze naar Nederland gekomen is. Ze komt namelijk niet uit oorlogsgebied, maar ze is op de vlucht omdat ze haar geloof niet mag belijden. Al zo’n tien jaar leeft ze in onzekerheid en heeft ze haar eigen moeder en haar inmiddels volwassen dochter niet gezien. Sterker nog: elke vorm van contact met het thuisfront is voor haar onmogelijk, omdat dit haar familie direct in gevaar zou brengen. Geruime tijd kon ze verblijven in een ander Aziatisch land, maar nadat ze daar weg moest, koos ze voor Nederland. Een bewuste keuze, omdat vrijheid van religie hier vanzelfsprekend is en omdat de Nederlanders als begripvol en gastvrij bekendstaan. Op het schip trof ze inmiddels enkele landgenoten, die om dezelfde reden zijn gevlucht. Omdat zij de Engelse taal uitstekend beheerst, kan ze de anderen van dienst zijn als tolk.

Nieuw levensplan

Aan een andere tafel zitten drie jonge mannen, afkomstig uit een Arabisch land waar al jaren een bloedige burgeroorlog woedt. Miljoenen mensen trokken de grens over omdat ze hun leven letterlijk niet meer veilig waren. Zo ook deze drie mannen, die noodgedwongen een heel nieuw levensplan moeten gaan uitstippelen. Het liefste zou hij terugkeren naar zijn thuisland, maar dat is voorlopig geen optie. Hij heeft echter technische opleiding op universitair niveau afgerond en ziet veel mogelijkheden om in Nederland aan het werk te gaan. Voorlopig zal hij echter moeten afwachten hoe men hier over zijn lot zal beschikken. Dat wij in Nederland felle discussies voeren over het vluchtelingenbeleid, is hem inmiddels ter ore gekomen. En dat terwijl in zijn land inmiddels al meer dan 150.000 mensen om het leven zijn gekomen door de burgeroorlog.

Nieuwsgierig en betrokken

Wat verderop in het restaurant zit Adriaan. Hij woont in IJmuiden en is deze middag samen met zijn partner naar het schip gekomen. ,,Uit nieuwsgierigheid, uit betrokkenheid en om te laten zien: jullie zijn welkom! Nederland is een luxe, welvarend land en mensen die op de vlucht zijn, moet je goed behandelen.’’ Hij wijst naar een vrouw die aan dezelfde tafel zit en vertelt: ,,Van deze vrouw hoorde ik zojuist dat ze drie dagen en nachten in een boot op zee heeft gezeten. Dan weet ik wel hoe laat het is.’’ De vrouw blijkt slechts zeer gebrekkig Engels te spreken, waardoor het gesprek inhoudelijk beperkt blijft tot wat basisgegevens. Veertien maanden heeft ze er uiteindelijk over gedaan om vanuit haar door oorlog verscheurde thuisland uiteindelijk in Nederland te komen. Eerst was ze in Libië, vanuit daar volgde de hachelijke oversteek naar Italië. Een tafelgenote blijkt vanuit hetzelfde land een andere route te hebben gevolgd. Niet over zee, maar over land via Turkije.

Verhalen die je stil maken

Het zijn verhalen die je stil maken en die je doen beseffen hoe enorm rijk wij zijn, dat we in vrede en vrijheid mogen leven. De ontmoetingsmiddag op het schip was voor zowel de vluchtelingen als de bezoekers zeer geslaagd en zeker voor herhaling vatbaar. Wie de helpende hand wil toesteken, kan zich bij het COA aanmelden als vrijwilliger. Men zoekt onder meer taalbuddy’s, jongerenbuddy’s (om samen te wandelen of bijvoorbeeld een museum te bezoeken), muzikanten (om samen te musiceren) en voorlezers voor de kleintjes. Verder zijn diverse goederen ook van harte welkom, met name winterkleding en winterschoenen, oude fietsen of onderdelen van fietsen en gebruikte laptops. Ook is het COA op zoek naar nieuwe collega’s. Iedereen die iets kan en wil bijdragen, kan via fmmnvelsenwonen@coa.nl contact opnemen.

‘Mensen zoals wij, die plotseling huis en haard moesten verlaten om te vluchten voor geweld of onderdrukking.’ Foto: Bos Media Services