Velsen – Traditiegetrouw organiseert de gemeente Velsen jaarlijks de Veteranendag Velsen, uit respect voor, en als erkenning van en eerbetoon aan de Velsense veteranen. Het respect en de waardering voor veteranen is belangrijk. Zij hebben zich immers ingezet voor onze vrede en veiligheid. De Veteranendag vindt plaats in de vorm van een bijeenkomst in oktober op een bijzondere plek ergens in de gemeente. De organisatie van Veteranendag Velsen ligt in handen van het rond 2010 opgerichte Veteranencomité Velsen, die de organisatie van deze dag als haar belangrijkste doelstelling heeft.

Tekst en foto’s Erik Baalbergen

In Velsen wonen ongeveer 250 veteranen. Zij ontvangen een uitnodiging om deze dag van het elkaar ontmoeten en het delen van herinneringen en verhalen bij te wonen, alleen of met partner, familielid, begeleider of vriend. Het programma bestaat uit lezingen, muziek, interviews en een persoonlijk woord van waardering door de burgemeester. Maar er is vooral ruimte en tijd voor gesprekken met elkaar, onder het genot van een drankje. De bijeenkomst wordt afgesloten met een warme maaltijd, zoals de ‘blauwe hap’, de traditionele Indische maaltijd die iedere woensdag van oudsher bij onder meer de Koninklijke Marine en andere krijgsmachtonderdelen wordt geserveerd.

Veteranendag 2025

Veteranendag Velsen 2025 vindt bij uitzondering niet plaats in oktober maar op 8 mei (vorige week donderdag), de dag dat de tachtigjarige bevrijding van Velsen wordt gevierd. De bijeenkomst begint op het kermisterrein in Santpoort-Noord. Onder een heerlijk zonnetje en een grotendeels blauwe hemel verzamelen veteranen en hun gasten zich rond een koffiespecialiteitenkar met parasolletje. Veel veteranen dragen een veteranenspeldje en een witte anjer. Enkelen dragen een hele reeks aan onderscheidingen.

Langzamerhand druppelen ook steeds meer historische voertuigen met bijpassend uitgedoste inzittenden binnen. Deze worden door Paul Kuiper, die als voorzitter van het Veteranencomité het geheel in goede banen leidt, naar de randen van het terrein gedirigeerd. Het lukt me om de druk bezig zijnde Paul toch nog wat antwoorden op vragen te ontfutselen.

Paul weet te vertellen dat ongeveer vijfenveertig veteranen zich hebben aangemeld voor vandaag. ,,De veteranen hebben deelgenomen aan missies van de Nederlandse krijgsmacht in onder meer Afghanistan, Cambodja, Irak, Libanon, Libië, Mali en voormalig Joegoslavië.’’ Op de vraag of er nog veteranen bij zijn die een rol in de Tweede Wereldoorlog hebben gespeeld, vertelt Paul: ,,Er is geen Tweede Wereldoorlog-veteraan meer bij. Wel is er een veteraan van 97 jaar oud, Henk. Hij heeft tijdens de oorlog een mariniersopleiding in de Verenigde Staten gevolgd, maar is na de oorlog gestationeerd in Nederlands-Indië.’’

Doedelzakklanken

Tegen het middaguur stappen de veteranen in twee gereedstaande historische autobussen van het NZH Vervoermuseum uit Haarlem, die hen naar het Velsense gemeentehuis brengt. Hier wordt de Veteranendag voortgezet. Intussen vertrekken ook de historische voertuigen voor een rit in colonne over de Hagelingerweg, Vondellaan en Zeeweg naar Plein 1945. Ook vanuit Haarlem rijdt een colonne historische voertuigen richting Plein 1945. Intussen zijn de bussen op Plein 1945 gearriveerd en hebben de veteranen en hun gasten een plekje gevonden op het bordes voor het gemeentehuis voor het defilé van historische voertuigen.

Vanaf de Zeeweg klinken de eerste klanken van doedelzakken. Negen leden van The Seaforth Highlanders of Holland vormen de voorhoede van de stoet met historische voertuigen. Gewapend met doedelzakken, trommels en vlag maken ze een omtrekkende beweging om Plein 1945 en trakteren ze de veteranen, hun gasten en alle andere aanwezigen op het plein op een optreden. Nadat de doedelzakken zijn leeggelopen en de prachtige klanken zijn verdwenen, start het defilé. In colonne rijden de historische voertuigen uit Santpoort en Haarlem langzaam voor het stadhuis langs. Eerst de militaire voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog, gevolgd door oldtimers van de jaren daarna, van oud naar nieuw. Bij elk voertuig wordt uitleg gegeven. Zo is bijvoorbeeld de Volkswagen Kever het resultaat van een opdracht van Adolf Hitler aan Ferdinand Porsche om een auto voor het volk te ontwerpen.

Bevrijding

Na het defilé worden de veteranen en andere genodigden onthaald in de burgerzaal met een drankje. Na een woord van welkom door Martine Kofferman van de organisatie, spreekt de heer Sluik van het Veteranencomité de aanwezigen toe. Hierna spreekt burgemeester Frank Dales zijn respect voor de veteranen uit. In zijn toespraak neemt hij de aanwezigen tachtig jaar mee terug in de tijd, naar april 1945, naar West-Nederland. ,,De mensen hadden het zwaar. Er was honger, kou, angst en vooral veel onzekerheid. De radio zweeg, de kranten vertelden niet de waarheid. Maar iedereen voelde: de bevrijding kon niet ver meer zijn. In Velsen leefden de mensen tussen hoop en vrees. De angst was groot dat de Duitsers zich zouden vastklampen aan hun Festung IJmuiden.’’

Voorts verhaalt Dales over de bevrijding van Velsen. Deze vond plaats op 8 mei 1945. Op 9 mei gaven de laatste Duitsers rondom de Festung IJmuiden zich over. Velsen was wel dan wel vrij, maar: ,,Het leven pak je niet zomaar weer op. Huizen waren verwoest, families uit elkaar, er was nog steeds schaarste en de angst zat diep. Vrijheid heeft tijd, zorg en aandacht nodig.’’

Vrijheid

Die zorg en aandacht geldt ook voor de verhalen van veteranen. Veteranen onder elkaar verstaan elkaar. ‘Wij als samenleving’ weten vaak niet om te gaan met die verhalen. ,,Wij moeten leren beter te luisteren zonder oordeel, te begrijpen en de verbinding te zoeken. Veteranen weten als geen ander hoe fragiel vrijheid is. Hoe belangrijk het is dat we blijven werken aan vrede en vrijheid. Vrijheid is meer dan de afwezigheid van oorlog. Vrijheid betekent ook dat je jezelf mag zijn. Dat je je mening mag uiten zonder bang te zijn. Dat je kunt houden van wie je wilt, geloven wat je wilt, leven op jouw manier. Dat je kansen krijgt, dat je gehoord wordt en dat je bent, thuis, op school, op je werk.’’, aldus Dales.

,,Veteranen hebben ons laten zien dat vrijheid vraagt om actie, om betrokkenheid, om moed. We moeten niet alleen vieren maar ook zorgen voor elkaar, de vrede en de vrijheid in de breedste zin van het woord, zodat over nog eens tachtig jaar mensen kunnen zeggen: wij hebben een mensenleven lang in vrijheid geleefd.’’

Lintje

Na zijn toespraak voor de veteranen komt burgemeester Dales met een verrassing voor de meeste aanwezigen. Paul Kuiper ontvangt een Koninklijke onderscheiding voor zijn brede en langdurige inzet voor kerk, cultuur, herdenking en gemeenschap in Velsen. De burgemeester memoreert Pauls verdiensten en noemt hem een echte verbinder die onmisbaar werk verricht achter de schermen. Paul is benoemd tot Lid met zwaarden in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kon vanwege werkomstandigheden niet aanwezig zijn bij de lintjesregen op 25 april. In aanwezigheid van de veteranen en Pauls naaste familie spelt de burgemeester hem zijn lintje tijdens deze bijeenkomst op.

Na de felicitaties wordt het warme lunchbuffet geopend en kunnen de genodigden zich tegoed doen aan de blauwe hap. De aangename oosterse dampen hebben menig maag al doen knorren tijdens de toespraken. Aan de tafels wordt tijdens de maaltijd herinneringen gedeeld. Na afloop van de bijeenkomst bestijgen de veteranen en hun gasten wederom de oldtimer bussen, die ze naar het verzamelpunt in Santpoort terugbrengen. De aanwezigen kunnen terugkijken op een mooie en gedenkwaardige Veteranendag Velsen 2025!

Fotobijschrift: Defilé van historische voertuigen langs het bordes van het gemeentehuis. Foto: Erik Baalbergen