Wekelijks staat Erik Baalbergen aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de noodpompen bij de Kleine Sluis en de Zuidersluis.

Omdat er al zoveel ‘geklust’ wordt aan de zeezijde van IJmuiden, met onder meer de bouw van de nieuwe Zeesluis, de aanleg van de Viskade en het herstel van de kop van de Zuidpier, valt de klus rond het kanaal bij de Kleine Sluis en de Zuidersluis nauwelijks op. Maar toch is deze klus ook niet onaanzienlijk: vanaf eind juli laat Rijkswaterstaat 31 noodpompen met bijkomende stroomvoorzieningen en indrukwekkend dikke pijpleidingen plaatsen rond de Steigerweg en de Middensluisweg. Dit alles wordt uiteraard met groot materieel aangevoerd en geplaatst. Het geheel aan pompen, pijpleidingen en toebehoren levert een opvallend, bijna surrealistisch landschap op bij de oudste sluizen van IJmuiden. Je zou haast zeggen dat we er weer een bijzondere attractie bij hebben. Maar wel een tijdelijke. Wat is er aan de hand?

Afvoerkanaal

Het Noordzeekanaal fungeert van oudsher als waterafvoerkanaal voor een groot deel van ons land. Overtollig regen- en rivierwater komt via ringvaarten en kanalen uiteindelijk in het Noordzeekanaal terecht. De waterloop wordt geregeld via gemalen, stuwen en sluizen. Vanuit het Noordzeekanaal wordt het overtollige water op zee geloosd. Na de opening van het Noordzeekanaal gebeurt dat lozen via een spuisluis ten noorden van de Zuidersluis. In 1940 wordt een nieuwe spuisluis geopend ten noorden van de Noordersluis. Tegenwoordig bieden de zeven spuikokers van deze spuisluis tussen de Noordersluis en het gemaal bij laagwater een maximale capaciteit van 700 kubieke meter. Om een idee te krijgen van de hoeveelheid water: in drie-en-een-halve seconden stroomt hier dan de hoeveelheid water van een Olympisch wedstrijdbad vanuit het kanaal naar zee.

Om de spuicapaciteit te vergroten en ook om het spuien mogelijk te maken bij hogere waterstanden van de Noordzee wordt in 1975 een gemaal geopend naast de spuisluis. Het gemaal moet het waterpeil in het Noordzeekanaal op veertig centimeter onder NAP houden. Het gemaal is dan uitgerust met vier zogenaamde bulbpompen met elk een capaciteit van 40 kuub per seconden. Een bulbpomp bestaat een horizontale schroefpomp die met de elektrische aandrijving in één unit is ondergebracht. Deze bulbpomp wordt onder water gehesen en stuwt het water rechtlijnig door het gemaal. Eén zo’n bulbpomp in het IJmuidense gemaal pompt in ruim een minuut een Olympisch wedstrijdbad leeg.

In 2004 wordt het gemaal uitgebreid met twee nieuwe bulbpompen, elk met een capaciteit van 50 kuub per seconde. De totale capaciteit van het gemaal komt hiermee op 260 kuub per seconde bij een opvoerhoogte van 1,2 meter. Het eerder genoemde zwembad kan hiermee in minder dan tien seconden leeggepompt worden.

Reparatie gaat mogelijk een jaar duren

Afgelopen april ging een van de twee nieuwe pompen uit 2004 stuk. Omdat de oorzaak onbekend is, heeft Rijkswaterstaat besloten om z’n tweelingbroertje ook tijdelijk buiten werking te stellen. De defecte pomp wordt onderzocht en gerepareerd. Rijkswaterstaat verwacht dat de reparatie mogelijk een jaar gaat duren. Om bij heftige regenval toch over de benodigde pompcapaciteit te beschikken worden nu in totaal 31 noodpompen geplaatst bij de Kleine Sluis en de Zuidersluis. De pompen aan de Steigerweg lozen hun water via dikke pijpen in de kolk van de Kleine Sluis. De deuren aan de zeezijde moeten dan wel geopend zijn om het water naar zee af te voeren. De pompen op het Sluiseiland zullen hun water gaan lozen in het buitentoeleidingskanaal van de Middensluis, via pijpen over de Middelsluisweg.

In juli begonnen de werkzaamheden aan de Steigerweg. Eerst zijn tien mobiele noodpompen van het Departementaal Coördinatiecentrum Crisisbeheersing van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat geplaatst op de Steigerweg. Deze mobiele noodpompen worden ingezet bij (dreigende) noodsituaties als gevolg van wateroverlast, overstromingen of watertekorten. Van der Kamp Pompen uit Zwolle levert de overige eenentwintig pompen, waarvan er zeven op de Steigerweg en de rest sinds vorige week op het Sluiseiland geplaatst zijn en worden.

Testen en geluidsmetingen

In de laatste week van augustus zijn er testen uitgevoerd en geluidsmetingen verricht rond de pompen aan de Steigerweg. De foto is gemaakt toen vier van die pompen aanstonden en via één pijp hun water loosden in de sluiskolk. Het water schuimde tot ver buiten de Kleine Sluis zeewaarts. Rijkswaterstaat zal, zolang de nu defecte bulbpomp nog niet inzetbaar is, de noodpompen gebruiken rond heftige regenval, om wateroverlast in den lande te voorkomen. We zullen dus naar verwachting een jaar kunnen genieten van het surrealistische noodpompenparadijs. Of we in dat jaar ook kunnen genieten van bruisend Noordzeekanaalwater in de buitenkanalen is maar afwachten…