Wekelijks legt Erik Baalbergen een typisch IJmuidens beeld vast, naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon vanwege de mooie taferelen die IJmuiden biedt. Achter elke foto schuilen wetenswaardigheden over IJmuiden. Deze week aandacht voor de IJmuidense pleinen.

Pleinen in dorpen en steden zijn van oudsher de centrale plekken waar men elkaar ontmoet. Mensen komen er samen om te vieren, te herdenken, te markten en de kermis te bezoeken of gewoon voor de gezelligheid. En waar mensen samenkomen, worden winkels, horecagelegenheden en terrasjes gevestigd. De IJmuidense pleinen waren – en zijn in sommige gevallen nog steeds – daar geen uitzondering op. Afgaande op ‘plein’ in de straatnaam heeft IJmuiden in de loop der jaren ruim twintig pleinen gekend. Dan zijn de schoolpleinen en pleintjes in plantsoenen niet eens meegeteld. Veel van de pleinen zijn tegenwoordig vooral ingericht als parkeerplaats, en terrasjes zijn er nogal schaars…

Een van de oudste pleinen in IJmuiden was het vooroorlogse Willemsplein. In de begintijd van IJmuiden werd dit plein in de volksmond de ‘markt’ genoemd. Het plein lag ingeklemd tussen Prins Hendrikstraat, Frogerstraat. Justus Dirksstraat en Van de Pollstraat. Rond dit plein is de eerste woonkern van IJmuiden verrezen. Langs het plein verrezen huizen, winkels, een politiepost en een school. Op het plein werd in 1901 ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van IJmuiden een grote pomp onthuld. Later werd er een grote muziektent op het plein geplaatst. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is een groot deel van deze eerste woonkern, inclusief het Willemsplein, ten prooi gevallen aan de sloopwoede van de Duitsers. Na de oorlog hebben bedrijven zich in het gebied gevestigd. De afgelopen jaren is het gebied helemaal opnieuw ingericht en bebouwd met woningen en appartementen. Op de plek van het vooroorlogse Willemsplein ligt nu een appartementencomplex met parkeerplaatsen op het binnenterrein. In de zeventiger jaren is veel oostelijker een nieuw Willemsplein aangelegd. Ook rond dit plein kwamen huizen en winkels, maar de allure van het oude Willemsplein is nooit meer teruggekomen. De foto toont het huidige Willemsplein.

Het Sluisplein, tussen de sluiswachterswoningen en de Kleine Sluis, is eigenlijk nog ouder dan het oude Willemsplein, maar kreeg in 1895 pas officieel deze naam. Vooral in de begintijd van IJmuiden stroomde de bevolking van IJmuiden samen op dit plein om schepen uit te zwaaien of te verwelkomen. Het Sluisplein bestaat nog steeds en strekt zich westwaarts, langs het kanaal tot en met de Kop van de Haven, dat nog steeds veel bezoekers trekt.

Een blok zuidelijk van het oude Willemsplein is bij de recente vernieuwing van Oud-IJmuiden het Thaliaplein aangelegd. Aan het plein staat het nostalgischeThalia Theater. Rondom het plein zijn huizen en appartementen verrezen die, gezien de diversiteit van de gevels, nog een beetje het karakter van het oude Oud-IJmuiden uitstralen. Op het plein is een “kaart” van de havenmond van IJmuiden uitgebeeld, met een plattegrond van Oud-IJmuiden en de havens in de bestrating en met bankjes in de vorm van de pieren.

Een compleet verdwenen plein is het Stationsplein. Dit plein lag tussen de Koningin Wilhelminakade en het in 1995 gesloopte station IJmuiden, daar waar nu de Margadantstraat ligt.

Een stuk oostelijker in Oud-IJmuiden bevindt zich het Koningsplein. Rond dit ronde plein zijn statige panden neergezet, waarvan sommige de tand des tijds hebben overleefd. Het pand ‘Old Clothes New’, of liever ‘Ouwe Klootjes’, valt hierbij het meest op. Rond dit plein zijn de Gregoriuskerk, de oude Brulboei en de Groen van Prinstererschool al weer lange tijd verdwenen.

Gaan we over de Julianabrug richting het stadhuis, dan komen we nog veel meer pleinen tegen. Allereerst het Kennemerplein, het centrum van het jaarlijkse zomerfeest. Ook dit plein is niet te vergelijken met het vooroorlogse statige Kennemerplein, dat een blok oostelijker lag en dat door de Duitse sloopwoede is verdwenen. Aan dat plein stonden onder meer hotel Kennemerhof en diverse andere deftige panden. Midden op het plein bevond zich een monumentaal ornament met waterpartij en zitjes. Aan het zuidelijke uiteinde van de Edisonstraat, dat schuin wegliep van het Kennemerplein, bevindt zich nog steeds het Edisonplein. Verder oostelijk komen we langs het Oosterduinplein, het Marktplein en het Velserduinplein, elk met een eigen geschiedenis. Verderop komen we het Dudokplein en Plein 1945 tegen. Op en rond het terrein van het voormalige Zeewegziekenhuis vinden we twee nieuwe pleinen: het Pruimenboomplein en het Notenboomplein. Tot slot bevinden zich in Zeewijk het Canopusplein en het Zeewijkplein. En dan heb ik het nog niet over de verdwenen pleinen van IJmuiden gehad, zoals Marconiplein, Röntgenplein, Tasmanplein, P. Vermeulenplein en Brinioplein.

Met een rondgang langs al deze IJmuidense pleinen valt veel te vertellen over het verleden en heden van IJmuiden en over het wel en wee van de IJmuidenaren. Op vrijdag 30 augustus om 15.00 uur in Woonzorgcentrum Velserduin neem ik de aanwezigen aan de hand van oude en recente foto’s mee op een wandeltocht langs de pleinen in beeld en woord. Hierbij zullen ongetwijfeld ook veel herinneringen worden opgehaald!