Wekelijks staan we in deze rubriek stil bij een IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de presentatie over de archeologische vondsten aan de Lagersstraat.

Door Erik Baalbergen

Afgelopen weekend vonden de Nationale Archeologiedagen plaats. Op honderden plekken in het land werd het verleden tot leven gebracht en konden belangstellenden kennis maken met de ondergrondse wereld. Ook in Velsen konden we op diverse plekken via bodemvondsten kennis maken met de “vroege Velsenaren”. Velsen heeft immers ook een rijke bodem door de vele bewoners en bezoekers in de loop der eeuwen. Denk bijvoorbeeld maar ‘s aan de Friezen, de Romeinen en de Brederodes die hier hebben gewoond, geleefd en huisgehouden.

Tijdens de archeologiedagen konden kinderen bij de Ruïne van Brederode hun eigen archeologische vondsten opgraven. En mocht je ooit zelf wat hebben opgegraven, dan kon je deze vondsten laten dateren door experts van de Archeologische Werkgroep Velsen. Heel jonge archeologen konden bij de bibliotheek in Velserbroek via een speurtocht kennis maken met de Romeinen in Velsen. In de bibliotheek in IJmuiden is er tot eind juni een kleine tentoonstelling ingericht over de recente opgravingen op de ‘Pionieren in IJmuiden’-locatie aan de Lagersstraat in IJmuiden. Kinderen konden afgelopen week deelnemen aan een archeologische speurtocht over dezelfde opgravingen.

De aftrap van de archeologiedagen in Velsen vond plaats op woensdag 15 juni in de bibliotheek van IJmuiden met ’s avonds een presentatie over de vondsten aan de Lagersstraat. De samengekomen “pottenkijkers” werden verwelkomd met een inleidend woordje door wethouder Jeroen Verwoord, die zelf al sinds zijn middelbare schooltijd geïnteresseerd is in de lokale geschiedenis en die ik ook zelf bij de opgravingen aan de Lagersstraat heb zien rondlopen. Bij het poseren voor een foto was het duidelijk dat het in handen hebben van een eeuwenoude kruik niet een alledaagse bezigheid is voor de wethouder. Maar kruik en wethouder kwamen de fotoshoot ongeschonden door!

Jan de Koning, archeoloog van Hollandia Archeologen, gaf een overzicht van het archeologische onderzoek aan de Lagersstraat. In najaar 2020 werd de Theo Thijssenschool aan de Lagersstraat gesloopt om plaats te maken voor bouwkavels voor het project ‘Pionieren in IJmuiden’. Omdat de IJmuidense bodem eerder geheimen heeft prijsgegeven, vond in december 2020, voorafgaande aan de start van het pionieren, archeologische vooronderzoek plaats. Hierbij zijn sporen van akkers en aardewerk uit de Romeinse tijd gevonden.

Op basis van deze vondsten heeft de gemeente uitgebreider archeologisch onderzoek laten uitvoeren in samenwerking met Hollandia Archeologen en plaatselijke archeologen. Tijdens de opgraving in april 2021 zijn honderden sporen gevonden van eerdere “pioniers”, voornamelijk inheemse bewoners, die door de Romeinen ‘Friezen’ werden genoemd. De vondsten komen voornamelijk uit de tweede en derde eeuw en omvatten onder meer scherven van aardewerk, greppels, waterputten, karrensporen, paalkuilen, een mantelspeld, een pot met een nog onbekende okerkleurige substantie en twee pottenstapels.

De bewoners zijn verdreven door stuifzand. Hun sporen zijn onder het zand verdwenen. Door het grondwater zijn veel sporen eeuwenlang goed geconserveerd gebleven. Door de daling van het grondwater ten gevolge van het graven van het Noordzeekanaal hebben vooral hout en aardewerk zwaar geleden. Van houten palen zijn vaak alleen nog maar verkleuringen te vinden in de grond. Het archeologisch onderzoek is met de opgravingen nog niet afgerond. Restauratie van en onderzoek naar de gevonden voorwerpen is nog volop gaande.

Hilde Vermast, amateurarcheoloog bij Archeologische Werkgroep Velsen, gaf een interessante lezing over de gevonden pottenstapels.  Een pottenstapel is een fraai voorbeeld van hergebruik. Duinbewoners gaven gebruikte handgemaakte en zachtgebakken aardewerken voorraadpotten en kookpoten een tweede leven door de bodem er uit te halen en ze ondergronds op te stapelen om zo een waterput te maken. In de duinen reikte de zoetwaterbel dikwijls tot niet ver onder de grond en via zo’n pottenstapel had men zo toegang tot vers duinwater zonder het gevaar van instortende wanden. Best wel slim dus! Pottenstapels zijn vooral gevonden in de duingebieden van Noord Holland. De twee bij de Lagersstraat gevonden pottenstapels worden nog onderzocht en gerestaureerd. Zo zie je maar. IJmuiden biedt ook ondergronds veel interessants!

Fto:

Archeoloog Jan de Koning geeft een overzicht van het archeologische onderzoek aan de Lagersstraat. Foto: Erik Baalbergen