Wekelijks legt Erik Baalbergen een typisch IJmuidens beeld vast naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon vanwege de mooie taferelen die IJmuiden biedt. Achter elke foto schuilen wetenswaardigheden over IJmuiden. In deze aflevering aandacht voor de Heerenduinweg.
De Heerenduinweg kennen we als de zuidelijke randweg van IJmuiden. Vanaf de aansluiting met de Zeeweg loopt deze weg langs de zuidgrenzen van de Schildersbuurt, de Rivierenbuurt, Duinwijk en Zeewijk westwaarts naar de IJmuiderslag. Tussen de Zeeweg en de Spaarnestraat loopt de weg vlak en recht. Verder westwaarts kent de weg een bochtig en glooiend tracé door bos en duin. De Heerenduinweg heeft afslagen tussen de Velserduinweg en de Ahornstraat en bij de Spaarnestraat, het Gijzenveltplantsoen en de Kruisberglaan.
De naam ‘Heerenduinweg’ wordt in 1927 door de gemeenteraad vastgesteld voor een dan geplande maar nog niet bestaande zijweg van de Zeeweg. De weg is door de N.V. Exploitatie Maatschappij ‘Velserduin’ geprojecteerd als ‘den hoofdweg naar het Westen’ tussen de Zeeweg nabij de Lijsterlaan en de knik in de Velserduinweg. Vóór de Tweede Wereldoorlog wordt hiervan het stuk vanaf de Zeeweg tot aan de Ahornstraat aangelegd. De weg loopt dan tot het terrein van de familie Post. Alleen met toestemming van Post mocht je via een pad doorsteken naar de Velsenduinweg. Aan deze vooroorlogse en oorspronkelijke Heerenduinweg zijn na de oorlog drie blokken met flats en de pastorie van de voormalige Bethelkerk gebouwd. Tegenwoordig is dit de ventweg parallel aan de later, iets ten zuiden hiervan aangelegde doorgaande weg met dezelfde naam.
In het wederopbouw- en uitbreidingsplan van Velsen uit 1947 projecteert Dudok de Heerenduinweg iets ten zuiden van de vooroorlogse Heerenduinweg, als zuidelijke randweg voor IJmuiden: ‘Naar de Zuidzijde vormt een goed beplante weg, hoofdzakelijk bestemd voor recreatief verkeer, de begrenzing. Voor het Oostelijk gedeelte vormt deze weg tevens een definitieve grens tussen het woongebied en het prachtige natuur- en recreatiegebied van de z.g. Heerenduinen.’ Over de lokale verbindingswegen ten zuiden van het kanaal schrijft Dudok: ‘In aansluiting op deze wegen vindt men tenslotte langs de Zuidgrens van IJmuiden een buitengewoon mooie weg, welke doorgetrokken wordt naar het opnieuw tot ontwikkeling te brengen strandbad IJmuiden.’
De Heerenduinweg wordt na de Tweede Wereldoorlog in stappen doorgetrokken naar zee. Na de bouw van de Rivierenbuurt en Duinwijk is het stuk tot aan de Grote Beerstraat aangelegd. Recentelijk is deze aansluiting verplaatst naar het Gijzenveltplantsoen. Het stuk tot de aansluiting bij de Kruisberglaan is bij de bouw van Zeewijk in de zestiger jaren aangelegd. Het laatste stuk tussen Zeewijk en de zee volgt in de jaren zeventig.
Begin jaren zeventig wil Velsen het strandtoerisme ten zuiden van de Zuidpier gaan bevorderen. Velsen geeft hiermee invulling aan het plan voor ‘Strandbad IJmuiden’ zoals beschreven wordt in het wederopbouwplan van 1947: ‘De drukbezochte badgelegenheid van vroeger, nabij de Zuiderpier is tijdens de oorlogsjaren geheel verloren gegaan. Dit element is echter zowel voor de IJmuidense bevolking zelf als voor vreemdelingenverkeer van zo grote betekenis, dat het zeker terug moet komen. Ten Zuiden van het Westelijk industriegebied is daarom een nieuwe badaccommodatie ontworpen, welke langs een, zich door de verschillende duinpannen slingerende weg bereikbaar zal zijn vanaf de Zuidelijke begrenzende weg van IJmuiden.’ De Heerenduinweg wordt hiertoe doorgetrokken tot aan de in de duinen bij het strand aangelegde rondweg, de IJmuiderslag. Dit laatste stuk Heerenduinweg wordt op 28 juni 1973 geopend. Een plan om de weg verder door te trekken naar de Kennemerboulevard is gestrand na bezwaren van milieuorganisaties.
De herkomst van de naam ‘Heerenduinweg’ ligt voor de hand. De weg loopt dwars door het oorspronkelijke bos- en duingebied Heerenduinen. Dit gebied besloeg aan het begin van de negentiende eeuw het hele stuk bos en duin tussen Driehuis, Santpoort en het strand, en tussen de grens met Bloemendaal en het latere IJmuiden. Dit gebied wordt halverwege de negentiende eeuw in delen verkocht aan particulieren; dit zijn de tegenwoordige delen Duin en Kruidberg, Midden-Herenduin en Heerenduinen. Na de Tweede Wereldoorlog worden grote stukken van de Heerenduinen opgeofferd aan de bouw van de Rivierenbuurt, Duinwijk en Zeewijk. Het resterende stukje Heerenduin, ingeklemd door Heerenduinweg, Westerveld en Midden-Herenduin, wordt in 1980 door de familie Van Tuyll van Serooskerken verkocht aan Natuurmonumenten. Sinds 1995 is Heerenduinen onderdeel van Nationaal Park Zuid-Kennemerland.