In deze rubriek staan we stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een stukje geschiedenis, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de Bezorgde IJmuidenaren.

Door Erik Baalbergen

In mijn boekenkast staat het in 1931 uitgegeven jongensboek ‘De strijd om de IJmuider Sluizen’ van J. Feitsma. Het verhaal speelt zich af rond de verdwijning van een voor de bouw van de Noordersluis belangrijk document. De toen grootste sluis ter wereld werd gebouwd tussen 1919 en 1930, en geopend op 29 april 1930. Het verhaal van de ‘strijd’verscheen dus een jaar na de opening. Dat was een tijd waarin het schutten van grote schepen nog een hele gebeurtenis was en velen daarvoor naar de sluis kwamen.

Gele pakken en blote billen

Nu, bijna een eeuw later en een zeesluis rijker, is er weer een strijd gaande rond de sluizen van IJmuiden. Ook nu lijkt de passage van grote cruiseschepen wederom een hele happening. Het betreft milieuactivisten van Extinction Rebellion (XR) die met een sluisblokkade de doorgang van cruiseschepen tussen Amsterdam en de Noordzee willen verstoren.

In gele pakken gestoken en gewapend met spuitbussen, spandoeken en vlaggen ketenen en lijmen zij zich vast aan een sluisdeur om te protesteren tegen ‘de verwoestende impact op het klimaat van deze megavervuilende cruiseschepen’. Hierbij worden de sluisdeuren beklad met allerlei leuzen. Dikwijls laten ze hun broek zakken om op hun billen geplaatste teksten als ‘cruises my ass’ aan de cruisepassagiers te tonen. Om over hun ‘zangkunsten’ maar te zwijgen…

Media-aandacht

De eerste sluisactie van XR vindt plaats in de nacht van 9 op 10 augustus vorig jaar. Zeven rebellen blokkeren de sluizen om het cruiseschip Jewel of the Seas tegen te houden. De politie grijpt niet in vanwege het demonstratierecht in Nederland en omdat er geen direct gevaar is. Enkele uren later vertrekken de demonstranten zelf. Het schip vaart daarna niet meer door naar Amsterdam. Vanuit de IJmondhaven worden passagiers en hun bagage met bussen vervoerd naar Amsterdam en Schiphol. Later op de dag worden opnieuw veel bussen ingezet om passagiers naar het schip in onze IJmondhaven te brengen.

Zo’n actie levert XR de door hen gewenste aandacht in de media op, maar zorgt vooral voor overlast voor zowel de passagiers en bemanning van het cruiseschip als voor de personen en diensten betrokken bij de afhandeling van het schip, zoals vletterlieden en sluis- en terminalpersoneel. En wat te denken van de fietsers die over de sluizen naar hun werk gaan en niet verder kunnen? Van de materiële schade rond de sluizen en de financiële gevolgen? Een eenmalige actie zou je nog door de vingers kunnen zien, maar XR gaat maar door en wekt daarmee irritatie op. XR-leden reizen nu regelmatig naar de sluizen van IJmuiden om daar gesubsidieerd te demonstreren.

Tegenactie

Door facebookexperts en toetsenbordhelden aangedragen maatregelen als ‘demonstranten van de deur af in de kolk gooien’ of ‘toch de sluisdeur opengooien’ zouden tientallen jaren geleden misschien zijn uitgevoerd. Vanwege demonstratierecht, veiligheidsregels en gevaar voor mensenlevens zijn deze Spartaanse methoden af te raden. De juridische experts van XR kijken minutieus toe, dus bezint eer ge begint met zo’n tegenactie.

Bezorgd

Al na een paar XR sluisacties is er een groep bezorgde IJmuidenaren opgestaan om deze acties te voorkomen, niet in de laatste plaats om de werkende mede-IJmuidenaren te helpen. ,,We zijn eigenlijk ontstaan door de lakse opvattingen van de burgemeester en zijn angst voor rechtszaken,’’ aldus Joost Broekman, woordvoerder van de bezorgde IJmuidenaren. ,,Dus dienen we zelf de doorgang te garanderen. En dat doen we zonder geweld, terwijl we door XR voor van alles worden uitgemaakt.’’

Aanvankelijk werkte de groep IJmuidenaren met aangekondigde tegendemonstraties, waarbij gebruik werd gemaakt van hetzelfde demonstratierecht. Ondanks de afspraken verliepen de tegendemonstraties niet zoals gehoopt en gewenst. Om de orde te bewaren moest de politie de groepen uit elkaar houden.

Vreedzaam

Tegenwoordig voeren de bezorgde IJmuidenaren op zeer vreedzame wijze actie. Als er een cruiseschip langs komt en er signalen zijn dat XR plannen heeft, worden IJmuidenaren opgeroepen om samen, op strategische plekken buiten de ‘rode zones’ en onder het genot van koffie en koek, het schip te gaan bekijken. Deze samenkomsten lijken effect te sorteren. Na een nog onstuimige doorgang van de Celebrity Eclipse op vrijdagavond 9 mei, konden de Norwegian Prima op dinsdagavond 13 mei en Mein Schiff 2 op vrijdagmorgen 16 mei ongestoord doorvaren, onder de toeziende ogen van de bezorgde en waakzame IJmuidenaren!

Of cruiseschepen daadwerkelijk zo vervuilend zijn en een negatieve impact hebben op het klimaat laat ik aan de experts over. Daar kan ik als leek niet over oordelen. Nagenoeg elke vorm van reizen en eigenlijk alles wat een mens doet heeft direct of indirect een effect.

En demonstreren tegen cruiseschepen? Prima, maar doe dat alsjeblieft zonder overlast voor de werkende medemens en omstanders en zonder materiële schade. De psychische schade als gevolg van het zien van blote billen en borsten en het aanhoren van vals gezang overigens daargelaten…

Fotobijschrift: Demonstranten op de buitendeur van de Zeesluis IJmuiden, tijdens de passage van de Celebrity Eclipse op 9 mei 2025. Omdat ze vooraf niet weten welke sluis het schip neemt, worden de deuren van zowel de Noordersluis als de Zeesluis bezet. Foto: Joost Broekman