Het tweede deel van een drieluik over het Marktplein
IJmuiden – In deze rubriek staan we stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een stukje geschiedenis, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering het tweede deel van een drieluik over de geschiedenis van het Marktplein.
Door Erik Baalbergen
In het eerste deel over het Marktplein blikten we terug op de naoorlogse plannenmakerij voor een centraal winkelplein in IJmuiden, als onderdeel van Dudoks plannen voor de wederopbouw van IJmuiden. In dit tweede deel kijken we naar de eerste winkels en horecazaken die zich aan weerszijden van het Markplein hebben gevestigd.
In de jaren na de vaststelling van de naam ‘Marktplein’ in 1952 worden de plannen rond het centrale winkelplein verder uitgewerkt en uitgevoerd. Eind 1952 zijn er al voldoende winkeliers die zich graag in de nog te bouwen panden rond het nieuwe Marktplein willen vestigen. Dit vanwege de herbouwplicht en omdat de tijdelijke behuizingen, waar ze noodgedwongen sinds de bevrijding zitten, weer tot woningen worden verbouwd of worden gesloopt. In maart 1953 geeft de gemeente de bouw van winkelpanden aan het Marktplein vrij. Het bestraten van het Marktplein en de wegen rondom het plein wordt in april 1953 openbaar aanbesteed.
Het eerste rijtje winkels, met oneven huisnummers, verrijst aan de oostzijde van het verder nog bijna onbebouwde Marktplein. We kijken even naar een paar winkels die bij veel IJmuidenaren ongetwijfeld herinneringen oproepen.
Nederland, De Pauw en K.G. Zelfbediening
De eerste winkel wordt op 8 mei 1953 geopend op Marktplein nummer 29. Het is Nederland, een zaak gespecialiseerd in woninginrichting, dames- en kinderkleding en babyartikelen. Voor de oorlog zit deze zaak in manufacturen en woninginrichting aan onder meer de Zeeweg in IJmuiden-Oost. Voor de verhuizing naar het Marktplein zit de zaak aan de Trompstraat. Medio jaren zeventig komt het pand op huisnummer 29 vrij en op 18 juli 1976 opent de Vomar hier haar IJmuidense vestiging.
Op 19 juni 1953 wordt de tweede zaak aan het Markplein geopend. Het is drogisterij, glas- en verfhandel firma A.A.J. de Pauw op huisnummer 27. De Pauw zit tot de verhuizing aan de Kennemerlaan.
Op 7 oktober 1953 opent de derde zaak aan het Marktplein en tevens derde zelfbedieningszaak in Velsen: de K.G. Zelfbedieningszaak van “de heer D. Veter” op huisnummer 21.
Schoenenpaleis, Ris en Teun Borst
Het Schoenenpaleis van M. van Staveren opent op 30 oktober 1953 de zaak op huisnummer 13. Voor de oorlog zit de schoenenwinkel van Van Staveren aan de Velserduinweg. Tot de verhuizing naar het Marktplein zit de zaak aan de Groeneweg.
Horlogemaker en goudsmid P. Ris opent zijn zaak aan Markplein 17-19, tussen de K.G. Zelfbedieningszaak en het Schoenenpaleis. Daarvoor zit Ris aan de Wijk aan Zeeërweg. Juwelier Ris is nog een van de weinige winkels die vanaf het begin tot op de dag van vandaag in hetzelfde pand aan het Marktplein zit.
Intussen heeft ook vis- en haringhandel Teun Borst vanaf najaar 1953 een vaste standplaats met een viskar ingenomen op het Marktplein, bij de hoek met de Kennemerlaan en het Oosterduinplein. Met de slogan ‘Wilt U eten als een vorst, dan vis van Teun Borst’ op zijn kar weet hij veel visliefhebbers naar het Marktplein te trekken.
Wol, tabak, Pruis en Glas
In 1954 raakt de oostzijde van het Marktplein verder gevuld, met onder meer de winkel van Fa. De Luifel met wol, handwerken, nouveautés, kunstnijverheid van mw. K. de Jong, geopend op 6 november 1954 op huisnummer 7, het Kennemer Tabakshuis van Jac. Beemster, met ‘verkoop uit de nieuwste zelfdenkende automaten’, geopend op 9 november 1954 op huisnummer 5 en de rijwielen- en motorenzaak van Fa. G.G.J. Pruis en Zoon, geopend op 13 november 1954 op huisnummer 1. Dit laatste pand op de hoek van het Marktplein met de Oosterduinweg bestaat uit een winkel, een werkplaats en twee bovenwoningen. Voor de verhuizing zit Pruis aan de Velserduinweg.
Intussen is ook het plan ‘Van den Broek en Bakema’ uitgewerkt. Dit plan bestaat uit de bouw van de Centrum-Galerij, een luxe-uitstralende winkelgalerij aan de Lange Nieuwstraat, tussen het Marktplein en de Dinkelstraat. De Centrum-galerij wordt op 26 oktober 1955 geopend. Aan de westzijde van deze galerij, op de hoek met het Marktplein, bevindt zich het opvallende pand van de firma Glas, woninginrichting en manufacturen.
Wisker, Kijkgrijp, Unic en De Ruyter
Ook de westzijde van het Marktplein, met even huisnummers, raakt steeds meer ‘bewinkeld’. Op 20 november 1954 opent de Fa. Wisker een winkel in moderne verlichting op huisnummers 18-20. Op 31 maart 1955 opent de Kijkgrijp Voedingsmarkt op huisnummers 12-16. Volgens de annalen van de Dekamarkt is dit de eerste echte supermarkt van Nederland. Op 9 december 1955 opent Chr. Visman zijn naai- en kantoormachinehandel op huisnummer 22. In 1976 doet Visman de zaak over aan H.G. Witteveen, die het assortiment behoorlijk uitbreid.
In 1955 vestigt de familiezaak Unic zich als meubelwinkel op huisnummers 38-40. Later komen er dames- en herenmode mode bij. De zaak is in 1999 gestopt. Unic leeft voort als naam van de drie blokken met sociale huurappartementen gebouwd aan de lange Nieuwstraat tussen Marktplein en Vechtstraat. Op 30 juni 1956 opent de Fa. Gebr. De Ruyter, woningrichting, de deuren op huisnummer 30.
Kraak en Du Commerce
Op 11 juli 1956 volgt café-restaurant en pension J. Kraak op huisnummer 36. Op 30 maart 1957 opent hotel-café-restaurant Du Commerce in een groot pand met onder meer een grote zaal en pensionruimte op huisnummer 2, op de hoek met de Burgemeester Rambonnetlaan. Dit pand is aanvankelijk gepland als onderkomen voor de Schippersbeurs onder leiding van wed.mevr. H. Postema-Zwaak.
In de derde aflevering van deze reeks blikken we terug op activiteiten, evenementen en de verdere bebouwing op en rond het Marktplein.
Fotobijschrift: Het Marktplein met de weekmark, gezien vanaf het gebouw van Scheveningen Radio in noordelijke richting, in november 1986. Foto: Noord-Hollands Archief / Beeldcollectie van de gemeente Velsen, inv.no. 14493.