Santpoort – Hoe romantisch de slotgracht er nu ook bij ligt, hij werd niet aangelegd voor de sier. Het was een veiligheidsvoorziening. Die was hard nodig, want de kastelen hier functioneerden als bunkers avant la lettre voor de graven van Holland, die toentertijd uit waren op de onderwerping van West-Friesland. Het Huis te Velsen (12e eeuw), een kasteel dat stond bij wat nu de Santpoortse Dreef is en dat dateert van vóór dat van de Brederodes (13e eeuw), had zelfs een dubbele slotgracht. De kastelen lagen op een strategische plek want ze controleerden al het verkeer van noord naar zuid.

In zo’n slotgracht kon je ook prima je afval kwijt. Dientengevolge is ook de slotgracht van de ruïne van Brederode een dankbaar onderzoeksobject voor archeologen. Een van de aardigste vondsten is wel de orka, dat wil zeggen een tweetal rugwervels van een vrouwtjesorka. Die is natuurlijk een maatje te groot om daar te hebben kunnen zwemmen, het gaat om keukenafval van een copieus diner op het kasteel. Want dat aten ze toen, net als bijvoorbeeld zwanen (recepten kun je vinden in de ‘keukenboeken’ van tijdgenote Katharina van Kleef). Hoe ze aan die orka gekomen waren is onbekend.

De waterstand van de slotgracht is een punt van zorg. Samenhangend met de transformatie van het ziekenhuisterrein tot Brederodepark is een deel van het brongebied van de Brederoodsebeek afgedamd, wat tot zorgwekkende daling van het waterpeil van de slotgracht heeft geleid, met mogelijk schadelijke gevolgen voor de (fundamenten van) de ruïne.

Stichting Santpoort
Tekst: René Stommel
Foto: Tialda Willems