Velsen – Femicide is een ander woord voor vrouwenmoord. De campagne tegen femicide vindt internationaal plaats onder de naam Orange the World, oftewel: kleur de wereld oranje.

Door: Arita Immerzeel

In Velsen slaan in de campagneperiode, die tot en met 16 december loopt, Gemeente Velsen, Bibliotheek Velsen en Haventheater IJmuiden de handen ineen om de bewustwording over geweld jegens meisjes en vrouwen te vergroten. Voor het eerst werd dit zo groots aangepakt. De campagne in Velsen bestaat uit de indrukwekkende vrachtwagenfilm ‘Het ligt aan mij’ op Plein 1945, de expositie Femicide in de Bibliotheek IJmuiden (die tot 17 december te bezoeken is), drie voorstellingen in het Haventheater IJmuiden over de actuele thema’s tegen vrouwengeweld zoals ongelijkheid en solidariteit. En niet te vergeten, de Engelmunduskerk in Oud-Velsen kleurt oranje tot 10 december.

Haventheater IJmuiden

,,Er is de hele week veel belangstelling geweest in het Haventheater IJmuiden voor de drie voorstellingen in het thema Samen tegen Femicide. De opbrengst gaat naar de Blijfhuis Groep, die mede crisisopvang verzorgt,” vertelt directeur Martine Wouters.

Film ‘Het ligt aan mij’

Op Plein 1945 stond donderdag 27 november de hele dag de vrachtwagenbioscoop, waarin de film ‘Het ligt aan mij’ gespeeld wordt voor belangstellenden. Wim Hertgers is de initiatiefnemer van deze zeven minuten durende film. Wim was een paar avonden geleden nog te gast bij Eva Jinek. Zijn dochter Sanne (31) werd door haar partner vermoord in 2023.

Over een oranje loper lopen om 11.00 uur genodigden, met burgemeester Frank Dales en wethouder Gideon Nijemanting in de voorhoede, van de Burgerzaal van het gemeentehuis naar de vrachtwagen. Na een korte inleiding wordt de film vertoond. Vader Wim blijft buiten staan. Hij raakt met de mensen die geëmotioneerd de vrachtwagen verlaten in gesprek. Gezamenlijk loopt het gezelschap naar de bibliotheek aan het Dudokplein. Daar vertelt Wim buiten op straat aan de toehoorders, dat er rode vlaggen zijn en dat bij op tijd ingrijpen femicide voorkomen kan worden. ,,Als er maar één vrouw gered kan worden, heeft het nut om met deze vrachtwagenfilm door het land te trekken. Femicide vindt in alle geledingen in onze maatschappij plaats. Het herkennen van signalen is zo belangrijk voor de omgeving en hulpverleners. Mijn advies is dan ook, ga eens onverwacht langs, als je isolatie of geweld in een relatie vermoedt.”

Rode vlaggen

In Bibliotheek IJmuiden wordt op panelen het verhaal verteld van dertien vrouwen. Bij binnenkomst staan op een paneel de tien rode vlaggen. Er zijn ook prints beschikbaar waarop te lezen staat welke rode vlaggen – ook bij intieme terreur – kunnen duiden op escalatie van geweld of zelfs een fatale afloop. Zo wordt onder meer stalking, bedreiging, wapenbezit, gedwongen seks, onthouden van zorg, angst en schaamte bij het slachtoffer en toenemende escalatie van geweld genoemd. Wim Hertgers is lang in gesprek met onze burgervader en directeur Martine van Haventheater IJmuiden.

Er zijn zo’n twaalf experts in hulpverlening, herkenbaar door hun speld van oranje handje op de revers, die rond lopen om steun en een luisterend oor aan te bieden aan de mensen die dat nodig hebben.

Aangeslagen

Frank Dales vertelt er stil van te zijn. ,,Stil en emotioneel. De film is indringend en de aandacht die hier aan geschonken wordt is hard nodig. Ook in Velsen gebeurt veel achter de voordeur, wat door angst en schaamte onbespreekbaar blijft. Terwijl het levensreddend kan zijn om je er wél mee te bemoeien, als er sprake is van signalen. Ik ben er trots op, dat Velsen op deze mooie manier werkt aan bewustwording van geweld naar vrouwen toe. Deze samenwerking van Bibliotheek, Haventheater en Gemeente is mooi en goed. Ik ben er blij mee en trots op, het is nodig.” Op de vraag of het stadhuis nog in oranje licht gehuld gaat worden, antwoordt Frank ontkennend. ,,Daar hangt een prijskaartje aan en is helaas nu nog een brug te ver.”

,,In 2018, toen er nog maar 26 gemeentes in Nederland meededen, heb ik zelf de motie ingediend in de raad om bewustwording over femicide onder de aandacht te brengen. Dat er nu op zo’n indringende en goede manier gewerkt wordt aan aandacht en bewustwording in onze gemeente is een mooi goed. Er doen nu 230 gemeentes mee.” Aan het woord is gemeenteraadslid Theresa da Silva Marcos. Na het zien van de film snakt zij naar frisse lucht en zondert zich even af. Later luistert zij met veel aandacht naar de voordracht van gedichten van Dichters Collectief Velsen. ,,Wat mooi toch hoe zij dat doen.”

Anja Hartman van werkgroep Safe Streets Velsen is ook duidelijk aangeslagen. ,,Je loopt ook teg,en je eigen beeldvorming van mannen aan. Ik wil pleiten voor aandacht voor de kwetsbaarheid van mannen. De daders hebben ook recht op onze zorg, aandacht en liefde, juist om geweld te voorkomen. Er rust een taboe op, maar ik wil pleiten voor minder polarisatie en meer verschuiving naar het midden.’’

In de bibliotheek dwaalt ook een vrouw uit IJmuiden, die vertelt dat zij terugdenkt aan een ondervonden eigen ervaring. ,,Mijn neiging was schrikken en mij stilhouden. Je kan een grens trekken, maar als die grens niet gehoord of gerespecteerd wordt, heb je er niets aan.”

Doe het niet

Wethouder Gideon Nijemanting vertelt tijdens de film te denken: ,,Doe het niet! Doe het niet! Ga niet naar binnen. Ga niet alléén naar binnen. Er wordt zo levensecht in beeld gebracht, hoe intimidatie en manipulatie een rol kan spelen in een intieme relatie. Dat aantrekken en lief doen en geweld gebruiken als man is verschrikkelijk. Zeker niet alle mannen zijn zo, bedenk ik mij ook. Er zullen wellicht specifieke oorzaken zijn, al schuurt het zó met de gelijkwaardigheidsprincipes tussen mannen en vrouwen. Het ontbreken van controle over impulsen, daar gaat het ook over.”

Tot slot

De laatste woorden van dit verslag zijn voor vader Wim, die aangeslagen maar sterk zijn motivatie weergeeft. ,,Er kunnen in relationele sfeer ook onzichtbare blauwe plekken toegebracht worden door psychisch geweld. Er zijn fases, er zijn patronen, het leed is te voorkomen. Met bewustwording wil ik zin maken van iets zinloos.”

Meer informatie www.orangetheworld.nl. Expositie FEMICIDE in Bibliotheek IJmuiden aan het Dudokplein loopt tot 16 december. Melden van vermoeden huiselijk geweld kan telefonisch door gratis (anoniem) te bellen met Veilig Thuis Tel. 0800 2000 of de wijkagent tel. 0900 8844. En bij spoed belt men 112.

Foto: ,,Dat er nu op zo’n indringende en goede manier gewerkt wordt aan aandacht en bewustwording in onze gemeente is een mooi goed.’’ Foto: Arita Immerzeel