In deze rubriek staan we stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een stukje geschiedenis, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor een bovengrondse toegang tot een onderwaterwereld aan de Maasstraat.

Door Erik Baalbergen    

Langs de Heerenduinweg, zo’n beetje midden op het grasveld ingeklemd tussen die weg en de Maasstraat en Spaarnestraat, staan deze twee ogenschijnlijke kunstwerken. Soms slaat mijn fantasie een beetje op hol als ik hier langs fiets. Is het echt kunst? Zijn het restjes of herinneringen aan de buitenplaats Velserduin die hier heeft gestaan? Is er een groot buitenaards ruimtestation onder de grond, waarbij de aliens via deze pijpen in- en uitvliegen?

Fantasie

Ik ben blijkbaar niet de enige met fantasie. Na een berichtje met deze foto op een paar IJmuidense facebookpagina’s kwamen er diverse reacties binnen, de meeste met een glimlach. Men denkt onder meer aan spionage-apparatuur, Teletubbies-speakers, een ondergronds snorkelland, een vastgelopen Russische onderzeeboot, een onderzeeër uit de Tweede Wereldoorlog waarvan de periscopen een beetje slapjes hangen na al die jaren, lawinekanonnen, verstopte hangsloten, diep in de grond gestoken paraplu’s, een geheim ondergronds zwembad of bunkercomplex, familie van het monster van Loch Ness, waterkranen, twee mensen die de hele dag gebukt staan en ongetwijfeld rugpijn zullen hebben, en een onderwaterwereld met haaien en stekelroggen. Fantasie hebben IJmuidenaren zeker! In elk geval bestaat de pijpen uit niet-roestend metaal, dus is het niet te bestempelen als Velsense rauwe kunst.

Riool

Maar wat zijn het dan wel? Voor een antwoord moeten we even onder het straatniveau duiken. Met dichtgeknepen neuzen weliswaar, want we duiken het riool in. Het rioolstelsel van IJmuiden is ooit aangelegd als een gemengd rioolstelsel. Afvalwater en regenwater worden hierbij via een enkel rioolstelsel afgevoerd en gezuiverd. Sinds 1999 wordt gewerkt aan een gescheiden rioolstelsel, waarbij afvalwater en regenwater gescheiden worden afgevoerd. Een voordeel hierbij is dat je regenwater kunt infiltreren in de zandbodem waarop een groot deel van IJmuiden is gebouwd. Je moet dan wel maatregelen nemen om te zorgen dat bij grote hoeveelheden regen in korte tijd het hemelwater ook tijdig afgevoerd kan worden. Regelmatig stonden straten in onder meer de Rivierenbuurt rond de Maas- en Waalstraat en in Zeewijk rond het Canopusplein blank na een heftige regenbui.

Bassins

In de loop der jaren zijn bij deze locaties ondergrondse bassins aangelegd. In het plantsoen aan de Maasstraat is in de jaren 2000 en 2001 een groot bergingsbassin gebouwd voor de tijdelijke opslag van rioolwater. Normaliter is het bassin leeg. Nou ja, gevuld met lucht. Als bij overvloedige regenval het rioolstelsel het water niet tijdig kan afvoeren, wordt het water opgeslagen in het bassin. Zodra het rioolstelsel het weer aan kan, wordt het opgeslagen water afgevoerd. Bij het vollopen en leegpompen van het bassin wordt dus veel lucht verplaatst. En dat gaat via deze twee pijpen. Het zijn dus ontluchtingspijpen van het bergingsbassin aan de Maasstraat.

Overigens zijn onder de Orionweg en onder het plantsoen langs de Willebrordstraat ook bassins gebouwd. Dit zijn zogenaamde bergbezinkbassins. Deze gedragen zich ook als bergingsbassins, maar kunnen ook overtollig water overstorten op oppervlaktewater in de buurt. Dit overgestorte water wordt dan deels gereinigd door bezinking.

De twee kunstig uitziende pijpen langs de Heerenduinweg zijn dus inderdaad een soort bovengrondse toegangspoorten voor een ondergrondse wereld. Geen wereld van aliens, Teletubbies, snorkels, spionnen en monsters, maar een complete onderwaterwereld!

Fotobijschrift: Bovengrondse toegangspoorten tot een onderwaterwereld. Foto: Erik Baalbergen, 2025