Opslagplaats van Ruw Zout

Wekelijks staan we in deze rubriek stil bij een IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de ‘Opslagplaats van Ruw Zout’ aan de Trawlerkade

Door Erik Baalbergen

IJmuiden kent nog veel geheimen. Soms geeft ze er eentje prijs, zoals onlangs aan de Trawlerkade. Tijdens werkzaamheden aan de gevel van een gebouw van de voormalige IJmuiden Stores kwam onder de in reliëf uitgevoerde geveltekst ‘YMUIDEN STORES’ de vervolgtekst ‘OPSLAGPLAATS VAN RUW ZOUT’ tevoorschijn. Beide teksten zijn uitgevoerd op een groenblauwe gevelsteen tussen de begane grond en de eerste verdieping. Jarenlang was deze steen bedekt onder een laag witte verf en waren alleen de blauw geschilderde letters ‘YMUIDEN STORES’ zichtbaar. Mooie gelegenheid voor mij om even in de geschiedenis te duiken!

Visscherijbenoodigdheden en scheepsbehoeften

Het pand is in 1909 in opdracht van N.V. IJmuiden Stores als pakhuis naar een ontwerp van architect J.C. Cramer gebouwd aan de zuidzij, de latere Trawlerkade aan de zuidzijde van de Vissershaven. IJmuiden Stores is op 30 juni 1901 opgericht aan de Kanaalstraat als handel in ‘visscherijbenoodigdheden en scheepsbehoeften’ door de heren S.A. Bakker en P. Visser. Sinds de opening van de Vissershaven in 1896 neemt het aantal vissersschepen dat IJmuiden als basis heeft alleen maar toe. Het bedrijf springt in op de groeiende behoefte aan scheepsuitrustingen en groeit mee. IJmuiden Stores levert onder meer ‘touwwerk voor de haring- & trawlvisscherij’, visnetten, petroleum, zout en soda, kuiperswerk, laarzen, handschoenen en kleding, en verven, lakken en schildersgereedschappen.

Aan de Vischstraat, die dan nog tussen de Kanaalstraat en de Frogerstraat loopt, verschijnt in het oprichtingsjaar een werk- en opslagplaats, met onder meer een grote petroleumtank. Maar al gauw blijkt deze locatie niet handig. Het vervoer van zout en vaten petroleum vanuit de Vischstraat over de helling bij café Kamperduin naar de veel lager gelegen kade leidt dikwijls tot ongelukken als de kar op hol slaat bij de afdaling. Bijvoorbeeld, in 1904 raken paard en wagen te water bij het vervoer van een lading ruw zout naar een schip in de Vissershaven. De voerman en twee andere opzittenden weten zich te redden door op tijd van de kar te springen maar het paard verdrinkt. Een andere keer raakt een karretje met vijf vaten petroleum stuurloos op dezelfde helling, en denderen de vaten elk apart de helling af.

Ruw zout

In 1909 laat IJmuiden Stores dus het pakhuis aan de zuidzij bouwen. Dit verklaart ongetwijfeld de nu tevoorschijn gekomen gevelsteen! IJmuiden Stores importeert onder meer ‘ruw Portugeesch zout’ en handelt in ‘prima haringvisserijmijnzout’. Door de groei van de visserij en de behoefte aan steeds meer scheepsbenodigdheden breidt IJmuiden Stores verder uit. In 1913 laat zij links van het pakhuis aan de zuidzij een nieuw en nog groter pakhuis, magazijn en oliebergplaats bouwen, ook naar ontwerp van Cramer. In 1918 wordt zelfs een vestiging in Scheveningen geopend.

Het pand aan de Vischstraat herbergt nog enige tijd het kantoor en wordt daarnaast ook nog voor korte tijd verhuurd aan de Nutsspaarbank en een bibliotheek van de ‘Maatschappij tot Nut van het Algemeen’. In of vlak na 1918 verhuist IJmuiden Stores geheel naar de Trawlerkade. Op de locatie aan de Vischstraat wordt in 1921 de Centrale Bakkerij gevestigd.

Van pollepel tot staaldraad

In augustus 1944 wordt een groot deel van de gebouwen aan de Trawlerkade door een bombardement vernield. In 1946 zijn de beschadigde delen herbouwd. IJmuiden Stores blijft ook na de bevrijding succesvol met het leveren van allerhande scheepsbenodigdheden. Bij het vijftigjarig jubileum in 1951 beschrijft een krant het assortiment als: ‘van pollepel tot grote zeilen, en van machinekamer-onderdelen tot de zwaarte soorten staaldraad en touwwerk. En vergeet niet de navigatie-instrumenten, kaarten, vlaggen, klokken, kortom alles wat er op een schip zoal te vinden is, of dat nu is in de kombuis of in de machinekamer, op de commandobrug of in het logies’. Daarnaast voert IJmuiden Stores ook reparaties uit.

Vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw krijgt IJmuiden Stores te maken met fusies en overnames. Tot in 2020 kennen we IJmuiden Stores nog van de vele kolossale klossen die dikwijls met of zonder kabels de kade tussen de karakteristieke panden en de haven sieren. Daarna verhuizen de meeste activiteiten naar Dordrecht en worden de werkplaats en opslagruimte ontruimd. Het verkoopteam en de administratie blijven achter in het karakteristieke blauwwitte pand aan de Trawlerkade.

Parels

Na de verkoop van het pand eerder dit jaar zijn deze laatste Ymuiden Store onderdelen vorige maand naar een kleiner pand op de Trawlerkade verhuisd. De prachtige ‘Ymuiden Store’ panden staan er gelukkig nog. Het zijn pareltjes herinnerend aan Typisch IJmuidens noeste ondernemerschap. En de vondst van zo’n prachtige gevelsteen maakt de herinnering alleen maar levendiger!

Fotobijschrift: Na het verwijderen van de witte band tussen de begane grond en de eerste verdieping werd de gevelsteen zichtbaar. Hier is de steen nog deels verborgen achter de hoge steiger. Foto: Erik Baalbergen