Velsen – Vijf minuten voordat de bel na het vierde uur gaat zit de helft van de klas vast de telefoon te checken, er zijn mensen die hun boeken al aan het inpakken zijn, er wordt gedacht aan de pauze snack en wat er nu precies behandeld was in de les zakt weg. De leraar roept vergeefs nog iets over huiswerk en een toets en dat was het. Herkenbaar? Het inspirerende derde boek van Frank Gaarthuis uit Santpoort bevat 40 praktische lesafsluiters. Want: ,,Een les zonder afsluiting is als een sportwedstrijd zonder eindsignaal.’’

Door: Ingeborg Baumann

Frank Gaarthuis (1985) geeft economie op het Coornhert Lyceum in Haarlem maar er zullen veel mensen zijn die hem kennen van zijn voetbalcarrière bij onder andere Telstar. Hoewel Frank nooit het eerste heeft gehaald was het betaalde voetbal en zijn studie aan het CIOS (Sportopleiding) niet te combineren en Frank ging sporteconomie studeren aan de Johan Cruijff University, een HBO voor topsporters. Hij haalde zijn onderwijsbevoegdheid via een deeltijdstudie en volgde daarna een schoolleidersopleiding. Frank combineert nu lesgeven met het schrijven van boeken voor docenten.

Passie en didactiek

Zijn eerste boek: ‘Een goed begin is het halve werk’ beschrijft 10 aandachtvangers en 30 lesopeningen voor het voortgezet onderwijs. Waarom? Frank vertelt: ,,Het viel me op een gegeven moment op, alles is maar altijd hetzelfde. Er zit geen verrassingselement in. Saai voor de leerlingen maar ook saai voor de docent. Het is allemaal leuker en effectiever als docent en leerling elkaars aandacht hebben. Ik ben heus niet de docent bij wie je alles maar leuk moet vinden maar het is voor alle partijen beter als er geïnspireerd en verrast wordt. Dan heb je zelf ook een betere dag.’’ In 2019 verscheen een herziene druk van ‘Een goed begin is het halve werk’. Het boek wordt inmiddels gebruikt op lerarenopleidingen als inspirerend en praktisch studiemateriaal en is opgepikt door doorgewinterde onderwijskundigen. Ook geeft Frank Gaarthuis workshops waarin differentiatie een belangrijk onderwerp is op middelbare scholen. Differentiatie in het onderwijs is de manier waarop een leerkracht omgaat met de verschillen tussen leerlingen in de klas. Misschien wel een klein beetje maatwerk voor iedere individuele leerling. 

Differentiatie 

Zijn tweede boek handelt dan ook over die differentiatie, en vertaalt dit theoretische concept naar de dagelijkse praktijk van het onderwijs. Frank is een heel makkelijke prater en zijn boeken zijn heel leesbaar, ook voor niet-docenten. Hij zegt: ,, Zwart-wit gezien zijn er twee stromingen in het onderwijs. De eerste methode is het boek afwerken, op vaste tijden toetsen en aan het eind van een hoofdstuk een proefwerk. Er zijn geen momenten om te bekijken of de leerlingen je echt snappen. De nadruk ligt op presteren, niet op leren. In de tweede stroming wordt data verzameld van de leervoortgang van de leerling. Door die data kun je je beter voorbereiden. Het is misschien een utopie maar het zou fijn zijn als we afkwamen van die toets cultuur en meer focussen op de ‘verzamelcultuur.’’’

Eindsignaal

Ook buiten dit Coronajaar, waarin docenten moesten en nog moeten schakelen tussen online lesgeven in plaats van voor de klas te staan, wordt er best veel verwacht van leraren. ,,En dat is prima’’, vindt Frank. ,,Ik ontwikkel me graag en mijn boeken lopen parallel met die ontwikkeling.’’ Eind maart verschijnt het derde boek. ‘Haal meer uit het einde van je les’. Gaarthuis verraadt zijn sportachtergrond als hij zegt: ,, Een les zonder afsluiting is als een sportwedstrijd zonder eindsignaal. Het is niet af, het slaat nergens op! Toch was de schoolbel aan het einde van veel van mijn lessen de enige aanwijzing voor leerlingen dat de les dan toch echt was afgelopen. Als het einde van je les goed is geef je je leerling houvast. Je rondt de leeractiviteit af zodat leerlingen bij wijze van spreken het laatje in hun hoofd waar het geleerde een plekje krijgt dicht kunnen doen voordat ze naar hun volgende les gaan.’’ 

Vastgeroest

,,Natuurlijk werd ik na mijn eerste boek soms weggezet als de jonge docent die spelletjes speelt met zijn leerlingen. Maar inmiddels halen heel veel docenten, mensen in opleiding en zij-instromers inspiratie uit de boekjes. Het is vaak absoluut geen geval van vastgeroest zijn of niet anders willen. Het is een gebrek aan inspirerende en praktische handvatten. En die geef ik in mijn boeken. Want het gaat niet alleen om de kennis maar zeker ook om de manier van kennis overdragen. Op deze manier beklijft de stof ook veel beter en daar gaat het om. Het gaat niet alleen om die voldoende voor een toets.  

De boeken zijn verkrijgbaar bij de boekhandel en op www.meneergaarthuis.nl en bedoeld voor docenten in het voortgezet onderwijs.