IJmuiden – Wekelijks legt Erik Baalbergen een typisch IJmuidens beeld vast, naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon vanwege de mooie taferelen die IJmuiden biedt. Achter elke foto schuilen wetenswaardigheden over IJmuiden. In deze aflevering aandacht voor de voormalige V&D aan de Lange Nieuwstraat.
V&D (Vroom en Dreesmann) is al bijna dertig jaar uit IJmuiden verdwenen, maar het warenhuis aan de Lange Nieuwstraat heeft zich goed weten te nestelen in het collectieve geheugen van de IJmuidenaar. Dat blijkt wel uit het grote aantal reacties op mijn oproep op plaatselijke facebookpagina’s om herinneringen te delen! Velen hebben er in de loop der jaren vast of parttime gewerkt en hebben daar over het algemeen positieve herinneringen aan. Voor kinderen was het een ware speelplaats met een ritje op het paard, het apenorkestje, van de trapleuning glijden en de sinterklaas- en kerstetalages. Voor jongeren was het een ontmoetingsplaats. Maar verreweg de meesten kennen het warenhuis als klant. Je kwam er voor kleding, snoepgoed, platen luisteren en kopen, de wekelijkse top 40, de supermarkt, de smikkelbar, de schoolcampus, de kerstmarkt, het prijzencircus, het posterrek, het fotohokje en de eerste generaties huiscomputers.
We duiken even in de geschiedenis. De meeste flats en winkelgalerijen aan de Lange Nieuwstraat worden tussen 1950 en 1955 gebouwd. Het pand van V&D volgt in 1962. IJmuidenaren hebben intussen al kennis gemaakt met het warenhuis in onder meer Beverwijk, Haarlem en Amsterdam. Al begin 1958 wil Vroom en Dreesmann Haarlem grond aan de Lange Nieuwstraat kopen voor de bouw van een winkelpand met een gevelbreedte van 100 m. Het ontwerp is van de architecten E. en H.M. Kraayvanger. Het warenhuis bevindt zich op de begane grond en in het souterrain. In de gevel komen twee ingangpartijen. Tussen de begane grond en het souterrain komen voorin een vaste trap en achterin roltrappen. De roltrappen kunnen eventueel doorgetrokken worden tot de eerste verdieping, die als extra winkelruimte kan dienen. Vooralsnog biedt deze verdieping ruimte aan dertien woningen, waarvan er een wordt ingericht als personeelskantine. Aan beide zijstraten bevinden zich ingangen naar trappenhuizen met toegang tot een galerij aan de achterzijde van de woningen. De winkel wordt ingericht ‘naar Amerikaans model met Nederlandse gezelligheid’. Het filiaal zal zo’n honderd mensen werk bieden. De bouw moet nog in 1958 beginnen zodat het warenhuis een jaar later haar deuren kan openen. Maar het rijk verleent nog geen toestemming voor de bouw omdat ‘de bouwactiviteit in Velsen alweer ernstig is overtrokken’. In 1961 zijn de vergunningen binnen en start de bouw. Op 29 maart 1962 wordt de vijftigste naoorlogse vestiging van het warenhuisconcern feestelijk geopend.
V&D wordt een echte publiekstrekker voor de Lange Nieuwstraat. Jarenlang koopt menig IJmuidenaar daar zijn of haar kleren, kantoorartikelen en andere waren. Maar na ruim vijfentwintig jaren winkel-, kijk- en eetplezier komen er zwarte wolken aan de horizon. In november 1989, terwijl de etalages al vol zijn van Sinterklaas, wordt het personeel door de hoofddirectie via een televisie-uitzending voor de eigen werknemers op de hoogte gebracht over de krimpplannen van V&D. Naast het afstoten van de meeste supermarkten zal het warenhuis in IJmuiden per 1 februari 1990 moeten sluiten. De sluiting past in het in 1988 aangekondigde reorganisatieplan om het concern binnen drie jaar uit de rode cijfers te trekken. Het IJmuidense filiaal is al enkele jaren niet meer rendabel, hoewel het nooit met verlies heeft gedraaid. Niet alleen voor de werknemers en de klanten, maar ook voor de gemeente, die juist bezig is om de Lange Nieuwstraat een nieuwe impuls te geven met onder meer de bouw van de Velserhof, is de aangekondigde sluiting van de publiekstrekker V&D een flinke domper.
De gemeente verzoekt de V&D-directie dringend om haar besluit te herzien. Ook de Dienstenbond FNV is tegen de sluiting. Maar alle protesten ten spijt is de IJmuidense V&D het eerste naoorlogse filiaal dat moet sluiten. De aangekondigde datum van 1 februari wordt niet gehaald; de ondernemingsraad heeft uitstel bedongen, iets waar het personeel eigenlijk niet zo op zat te wachten. De IJmuidense werknemers weten dan al hun nieuwe bestemming: de filialen in onder meer Beverwijk, Haarlem-Schalkwijk, Alkmaar, Amsterdam en Amstelveen. Uiteindelijk is V&D IJmuiden op 24 maart 1990 voor het laatst open. Het warenhuisgedeelte wordt opgesplitst in meerdere winkels. In het stuk met de vaste trappen komt kledingzaak Kien, later overgenomen door Vögele. Dit deel staat al weer enige tijd leeg en er zijn plannen om hier een Cultuurwarenhuis, een centrum voor kunst, cultuur, zorg en welzijn, te vestigen. Maar het echte warenhuis leeft nog voort in de hoofden van vele IJmuidenaren.