Er zijn mensen nodig die de bewustwording kunnen verspreiden

Velsen – De gruwelijke moord op Lisa heeft heel Nederland diep geschokt. Al snel klonk de eerste publieke reactie: ,,Moet je zo’n meisje wel alleen laten fietsen, op dat tijdstip?” Ook jij, ook ik, ook iedere ouder en grootouder had deze eerste reactie. Begrijpelijk. Het is een reflex die de verantwoordelijkheid verschuift naar het slachtoffer, in plaats van te kijken naar de dader en de bredere context. Het is de reactie ingegeven door de eeuwenlange ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Maar die gedachte werd gelukkig, en dat is al een heel gewin, snel doorbroken door een krachtiger geluid: dit is geen kwestie van een verkeerde keuze of een ongelukkig tijdstip. En het laat zien dat veiligheid geen luxe is, maar een fundamenteel recht.

Door Ingeborg Baumann

Iedere vrouw herkent het: nare ervaringen op straat, opmerkingen die te ver gaan, angstige momenten in het donker. Ieder vrouw kan het rijtje dat nu op sociale media rondgaat aanvullen. ,,Ik was pas 13 toen ik werd nagesist bij het busstation, ik was 15 toen de gymleraar een ongepast grapje maakte over mijn eerste bh’tje, ik was 25 toen mijn date boos werd toen ik niet verder wilde gaan dan gezellig zoenen, ik was 67 toen er werd gezegd dat ik nog steeds een lekker kontje had.’’ Er is geen vrouw die zoiets nooit heeft eegemaakt en er is ook geen vrouw die dit soort gedrag vertoont naar mannen toe. En dat is geen discriminatie maar een feit.

De dunne lijn

Want er is een heel dunne lijn tussen een fijn compliment en een ongepaste opmerking of gedrag. En het is tijd dat die lijn duidelijk getrokken wordt. Vorige generaties hebben dit vaak geslikt, als iets dat er nu eenmaal bij hoorde. Je wilde niet zeuren en er was toch niets gebeurd? En als er wel wat gebeurde, aanranding of zelfs verkrachting, hield je dat voor je. Maar steeds meer vrouwen -en mannen – zeggen: genoeg! Het hoort er níet bij. We willen een samenleving waarin dochters, zussen, vriendinnen en moeders zich vrij en veilig kunnen bewegen, dag en nacht.

Veilig over straat

‘Velsen zet zich in voor een gemeente waar iedereen zonder angst over straat kan en met respect behandeld wordt. Iedereen moet zich zonder angst voor seksuele intimidatie of andere vormen van fysiek- en verbaal geweld in de openbare ruimte kunnen bewegen. Geweld tegen vrouwen moet bespreekbaar gemaakt worden’, aldus de website van onze gemeente. De vraag rijst: hoe dan? In een gesprek met burgemeester Frank Dales en raadslid Teresa da Silva Marcos wordt uitgelegd hoe en vooral: dat we er nog lang niet zijn, dat er meer bewustwording moet komen en dat daar mensen voor nodig zijn om sámen tot die bewustwording te komen. Net zolang tot iedere generatie, van basisschoolleeftijd tot aan verzorgingshuis doordrongen is van het feit dat simpelweg het zijn van een vrouw niet wil zeggen dat je ‘vraagt’ om onveilige of zelfs alleen maar ongemakkelijke situaties.

Safe Streets

Teresa is duidelijk emotioneel als ze vertelt: ,,Ook hier kan zoiets gruwelijks gebeuren. In 2012 werd het lichaam van de 20-jarige Roxanna gevonden langs de Heerenduinweg. Ze was met geweld om het leven gebracht. Haar lichaam was gewikkeld in een tapijt. Femicide. Dat was een enorme schok voor iedereen. In 2019 sloot de gemeente Velsen zich aan bij de Safe Streets campagne, we waren daarmee de tweede of derde gemeente in Nederland. Inmiddels zijn er vijftien gemeentes aangesloten maar dat is natuurlijk helemaal niets. Nederland heeft 340 gemeentes.’’ Safe Streets Velsen is een manier van bewustwording creëren want daar begint alles mee. Bewustwording begint met voorlichting, aanspreken op wangedrag en ook uitleggen waarom dat gedrag niet kán.

Knelpunten

Dales: ,,We willen ook weten waar de onveiligheid daadwerkelijk gevoeld wordt. Verlichting op de Lange Nieuwstraat heeft weinig zin, daar voelt een vrouw zich over het algemeen wel veilig. Het zijn de plekken waar de knelpunten liggen die we willen weten.” Het gesprek tussen Dales en Marcos gaat verder. Herkenbare situaties komen op tafel. Waar voelt je dochter zich onveilig als ze van een vriendinnetje naar huis fietst? Waar zetten die meiden hun capuchon op en doen hun oortjes in om maar niets te horen en zich onzichtbaar te maken? Waar vraagt je vrouw of je haar van de trein wil halen als het schemert? We moeten dat weten en dan kunnen we er wat aan doen.

Orange The World

Er wordt een link gelegd naar Orange The World, de jaarlijkse campagne waarin aandacht gevraagd wordt voor geweld tegen vrouwen en meisjes. In de periode van 25 november – de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen – tot 10 december – de internationale dag van de rechten van de mens, wordt ook in Velsen een gebouw oranje verlicht als symbool van hoop, zichtbaarheid en wereldwijde solidariteit in de strijd tegen geweld tegen vrouwen en meisjes. Samen voor een toekomst zonder geweld. Dales: ,,Ook daarvan hopen we dat mensen niet denken; gut, wat mooi zo’n oranje gebouw maar dat het ook weer bewustwording creëert. Want nogmaals: we moeten ergens beginnen.’’ Teresa:,, Er zijn meer bewustwordingscampagnes. Ook de horeca helpt mee door bijvoorbeeld een wakker schuddende tekst op een bierviltje. Of het codewoord dat je kunt zeggen tegen de barkeeper ‘ask for Angela’, vragen naar Angela als een teken dat je je bedreigt voelt door een willekeurige man of zelfs een date.’’

Lokaal niveau

En om terug te komen op Velsen: er zijn mensen nodig om die bewustwording te verspreiden. Vaders, moeders, opa’s en oma’s. Vrouwen die hun verhaal vertellen, mannen die uitleggen dat mannelijk zijn niet gelijk staat aan stoerdoenerij. Mensen die voorlichting geven, die het probleem bij de wortel aanpakken willen. Frank Dales, als burgemeester verantwoordelijk voor de veiligheid van alle burgers, zegt: ,,We hebben mensen nodig die uitleggen dat er vormen van gedrag zijn die niet kunnen. Niet meer kan en nooit heeft gekund. Mensen die input geven en meedenken. Hoe kunnen we hier op lokaal niveau mee omgaan? Hoe kunnen we gedrag ombuigen? Dat kunnen we als gemeente niet alleen, campagnes zijn niet genoeg.”

Wil jij ook iets doen? Dat kan. Je kunt een bijdrage leveren door je aan te melden als vrijwilliger van de Safe Streets Velsen werkgroep. Stuur hiervoor een mail naar safestreetsvelsen@gmail.com.

Foto: Heb jij ook liever niet dat je vrouw of vriendin niet alleen laat met de trein aankomt in Driehuis? Foto: Ingeborg Baumann