Wekelijks staat Erik Baalbergen aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de voormalige Bethelkerk.

De IJmuidense Bethelkerk heeft gestaan in de driehoek tussen de Zeeweg, Heerenduinweg en Lariksstraat. De kerk is gebouwd in opdracht van de Gereformeerde Kerk van IJmuiden-Oost en is van 1952 tot in 1993 als gereformeerde kerk in gebruik geweest.

De Gereformeerde Kerk van IJmuiden-Oost start op 10 januari 1917 als de ‘Gereformeerde Kerk van Velseroord’. Leden van de Gereformeerde Kerk van IJmuiden die in Velseroord – voorheen De Heide en het latere IJmuiden-Oost – wonen, vinden de afstand naar de kerk aan de Koningin Wilhelminakade te groot en willen al jaren een eigen kerkelijke gemeente met een eigen kerkgebouw. De leden komen al enige tijd samen in het ‘kerkje van Apekrom’ aan de Willebrordstraat. Dit kerkje is door een van de gemeenteleden op eigen kosten gebouwd. Vanaf begin 1917 is het dus officieel een eigen kerkelijke gemeente, met samenkomsten in het kerkje van Apekrom.

Naamswijziging

Bij het vijftigjarig bestaan van IJmuiden in 1926 wordt Velseroord bij IJmuiden gevoegd, en wordt dan IJmuiden-Oost genoemd. De naam van de kerkelijke gemeente wijzigt mee, in ‘Gereformeerde Kerk van IJmuiden-Oost’. Het kerkje aan de Willebrordstraat wordt al snel te klein. In oktober 1929 wordt een nieuw kerkgebouw in gebruik genomen. Deze ‘Gereformeerde kerk aan de Velserduinweg’ staat op het terrein van en naast de villa Stormveld aan de Velserduinweg. De villa staat aan het einde van de Willemsbeekweg. In 1944 worden het gereformeerde kerkgebouw en Stormveld gesloopt in opdracht van de Duitsers ter verkrijging van schootsveld.

Na de Tweede Wereldoorlog krijgt de kerkelijke gemeente een stuk grond toegewezen voor nieuwbouw van een kerk ter vervanging van de afgebroken kerk aan de Velserduinweg. Dudok plant het nieuwe kerkgebouw bij de zuidelijke ingang van IJmuiden, aan de Zeeweg bij de Heerenduinweg. De kerk geeft in 1948 architect B. van Heijningen uit Den Haag de opdracht voor een ontwerp van een kerkgebouw met pastorie en kosterswoning. De bouw wordt aanvankelijk nog tegengehouden omdat de gemeente Velsen van overheidswege voorrang moet geven aan de bouw van woonhuizen.

Aangepast ontwerp

Als later de bouw alsnog mag plaatsvinden, blijkt dat een deel van de toegewezen grond in het inmiddels gewijzigde stratenplan is opgenomen. Het overgebleven stukje grond is daardoor te klein geworden voor de oorspronkelijke bouwplannen. Van Heijningen past het ontwerp aan, ook omdat de overheid meer soberheid in de kerkbouw eist. Het kerkgebouw en de kosterswoning komen nu veel dichter bij de Zeeweg. Bovendien komt de pastorie aan de overkant van de Lariksstraat.

De indeling van de nieuwe kerk wordt die tijd als eigenaardig gezien: de gemeente zit in een halve cirkel om de preekstoel, die onder het orgelbalkon staat. Omdat de voorganger geen oogcontact met de organist op het balkon heeft, staan de preekstoel en de orgel-speeltafel via signaallampjes in verbinding met elkaar. De kerk krijgt 550 zitplaatsen waarvan bijna honderd op een balkon boven de ingang. Er komt een hypermodern verwarmings- en koelsysteem zonder kachels; een in een kelder geplaatste luchtturbine kan zowel verwarmen, door warme lucht via een gesloten systeem te laten circuleren, als koelen, door frisse lucht van buiten naar binnen zuigen.

Prijsvraag

Eind 1950 wordt de nieuwbouw van de kerk met pastorie en kosterswoning aanbesteed. C.J. van Heijst uit Velsen-Noord is de laagste inschrijver en krijgt de klus. In januari 1951 start de bouw. Het orgel wordt gebouwd door firma B. Pels & Zoon uit Alkmaar. Via een prijsvraag wordt begin 1952 gekozen voor de naam Bethelkerk. ‘Bethel’ komt uit het Hebreeuws. Het Bijbelse boek Genesis vertelt hoe Jakob, op de vlucht voor zijn tweelingbroer Esau, tijdens een droom een ladder naar de hemel ziet. Bovenaan deze Jakobsladder staat God, die Jakob en zijn nakomelingen het land Kanaän belooft. Jakob noemt de plek waar hij de droom krijgt ‘Beth-El’, Huis van God.

De kerk wordt op woensdag 5 maart 1952 in gebruik genomen tijdens een openingsdienst, die onder meer wordt bijgewoond door burgemeester Kwint en de Velsense raadsleden. Nog geen maand na de opening fuseert de kerk van IJmuiden-Oost met die van IJmuiden. De IJmuidense gereformeerden hebben dan de beschikking over de Ichthuskerk en de Bethelkerk. De kerkleden uit IJmuiden-Oost en Driehuis blijven samenkomen in de Bethelkerk. In januari 1955 wordt verenigingsgebouw De Lariks aan de Lariksstraat tegenover de kerk geopend. Vanaf rond 1970 huisvest de Lariks de onder veel wat oudere IJmuidenaren bekende sociëteit Asterix.

Bloeiperiode

De Gereformeerde Kerk van IJmuiden kent een jarenlange bloei. Vanaf begin 1959 wordt een derde kerkgebouw geopend, de Petrakerk. Er wordt zelfs gesproken van een vierde kerkgebouw in Zeewijk. Maar zover komt het niet. Na de jaren zestig daalt het aantal kerkgangers. Begin jaren negentig besluit de kerk tot verkoop van de Petrakerk en de Bethelkerk. Alleen de Ichthuskerk blijft behouden. Per 1 april 1993 wordt de Bethelkerk gesloten voor kerkdiensten. Enkele jaren later wordt de Bethelkerk verkocht. De nieuwe eigenaar laat het kerkgebouw slopen en er een nieuwbouwcomplex met kantoren en woningen bouwen. De pastorie op de hoek van de Lariksstraat en Heerenduinweg wordt in 1998 verkocht. Dit pand staat er nog.

De foto toont de Bethelkerk in 1992. Bron: Noord-Hollands Archief/Foto’s Gemeente Velsen, KNA001019495.