Bloemendaal/Santpoort – Als kunstenares Olga Tolstova (1984) het advies van haar ouders had gevolgd, was ze waarschijnlijk boekhouder of accountant geworden, net zoals haar moeder en haar oma. Maar als tiener zag de Russische Olga in het cijferwerk geen uitdaging. Ze besloot haar passie te volgen, de afkeurende reactie van haar ouders ten spijt. Olga volgde ze een grafische opleiding en werd uiteindelijk interieurdesigner. Haar leven veranderde compleet toen ze een Nederlandse man leerde kennen en in Bloemendaal een nieuw leven begon. Nu is ze kunstenaar en exposeert ze in ’t Brederode Huys in Santpoort-Zuid met haar recente werk.
Door Raimond Bos
Olga groeide op in Elektrostal, een klein industriestadje op bijna zestig kilometer ten oosten van Moskou. ,,Qua grootte vergelijkbaar met Haarlem, maar geen goede plek voor een kunstenaar’’, concludeert ze. Als meisje van dertien wilde ze trouwens het liefst journalist worden, maar daar stak haar oma snel een stokje voor. ,,Oma zei dat het een gevaarlijk beroep is. Men zou mij misschien wel vermoorden!’’ Ook Olga’s tweede keus, politieagent, viel niet in goede aarde. Haar vader besloot om haar naar een kunstopleiding te sturen. Het onderwijssysteem in Rusland is anders opgebouwd dan in Nederland. De algemene basisopleiding is tot je zeventiende jaar voor iedereen gelijk. De kunstopleiding volgde Olga parallel daaraan. Ze vertelt: ,,Voor elke kunstenaar geldt dat de basis belangrijk is. Met de juiste basis kun je alles doen wat je wilt. Je moet alles weten over bijvoorbeeld het gebruik van licht en perspectief in je werk. Maar tijdens de opleiding teken je altijd volgens de regels van de docent. Je hebt dan wel de kennis in huis, maar je ontwikkelt niet een eigen stijl. Pas later ga je jezelf afvragen wie je bent en wat jouw eigen stijl is.’’
Als 17-jarige voor de klas
Na het afronden van de basisopleiding stond Olga op 17-jarige leeftijd voor de keuze welke universitaire opleiding ze zou gaan volgen. Gefascineerd door zowel taal als tekenen viel haar keuze in eerste instantie op de studie polygrafie. Ze kwam echter niet door het toelatingsexamen heen, waarna de keuze uiteindelijk viel op een studie interieurdesign. Toen gebeurde er iets opmerkelijks. Olga: ,,Drie dagen voordat het nieuwe schooljaar begon, werd ik gebeld door mijn vorige school, die ik net had afgerond. Ze hadden geen tekendocent voor het nieuwe jaar. Ik was zelf net twee maanden van die school af, maar ik werd de nieuwe tekendocent. Zeventien jaar was ik! Ik heb vijf jaar lang gewerkt met kinderen van tien tot dertien jaar. Intussen ging ik ’s avonds naar de universiteit voor de opleiding tot interieurdesigner.’’ Het was een druk schema, maar Olga leerde er veel van. ,,Ik had vijfentwintig kinderen in mijn klas. Dat is best moeilijk. Maar het is mooi om kinderen verliefd te laten worden op kunst. En door die baan ben ik nu niet meer bang voor wat dan ook.’’
Passie voor reizen
Twee jaar na de start van haar universitaire opleiding begon Olga samen met haar beste vriendin Marina – met wie ze haar hele schooltijd samen had doorgebracht – een bedrijf in interieurdesign. Van het geld dat ze hiermee verdiende, ging ze reizen. ,,Ik heb geen grote passie voor kleding, ik maak liever een mooie reis. Een kledingstuk doe je na verloop van tijd weg, maar de indruk van een reis blijft je hele leven in je gedachten.’’ Vanuit het koude Rusland deed Olga als eerste warme en relatief goedkope bestemmingen als Turkije en Tunesië aan. Later koos ze voor steden als Rome en Parijs, waar ze verliefd werd op de Europese cultuur. Haar grote droom was een reis naar Amerika, maar daarvoor moest ze diep in de buidel tasten en bovendien was het lastig om een visum te krijgen. Uiteindelijk slaagden Olga en Marina erin om de benodigde documenten te regelen en boekten ze samen een reis die hun leven voorgoed zou veranderen. Olga: ,,We vlogen eind 2011 eerst naar New York, daarna naar Miami en vanaf daar maakten we een cruise door het Caribisch gebied.’’
Huwelijk
Op het enorme cruiseschip bevonden zich zo’n 4.500 mensen, onder wie ook Alex en Martin Blommestijn, twee broers uit Haarlem. Aan boord werden de zitplaatsen in de restaurants ingedeeld door de bemanning en Olga en Marina belandden met Alex en Martin aan dezelfde tafel. Op de laatste avond werden de twee vrouwen door de broers ten dans gevraagd en er werden adresgegevens uitgewisseld. Marina kreeg niet lang daarna het eerste bericht van Alex en twee maanden na de ontmoeting op het schip bezochten de broers Rusland om Olga en Marina op te zoeken. Anderhalf jaar later trouwde Marina met Alex en nog eens twee jaar later gaven ook Olga en Martin elkaar het jawoord. Emigreren naar een ander land was voor Olga best een grote stap. ,,Je laat alles achter wat je hebt opgebouwd. Je familie, je vrienden, je bedrijf, je status, alles. In Nederland moest ik weer opnieuw naar school om in te burgeren.’’ In het begin vloog Olga nog af en toe terug naar Rusland vanwege haar werk, maar uiteindelijk verkocht ze haar bedrijf en focuste ze zich geheel op haar leven in Nederland.
Gids voor Oekraïense vluchtelingen
Olga en Martin wonen nu in Bloemendaal, waar Olga op de zolderverdieping haar atelier heeft ingericht. Ze werkt het liefst met pastelkrijt: ,,Ik beschouw het als de grens tussen het tekenen en het schilderen. Je maakt hiermee een combinatie van lijnen en kleuren.’’ Trots is ze op het feit dat ze nu haar vierde expositie in Nederland heeft ingericht. In ’t Brederode Huys toont ze het werk dat ze de afgelopen twee jaar maakte. Intussen werkt Olga als gids in Haarlem. Ze leidt Oekraïense vluchtelingen rond door de stad en vertelt daarbij ook van alles over de Nederlandse cultuur. Hoewel ze veel houdt van haar thuisland Rusland, zegt ze: ,,Na alles wat er dit jaar gebeurd is, ben ik niet meer trots op mijn land.’’ De stress die de oorlog in Oekraïne haar bezorgt, weet ze van zich af te werpen door te tekenen. Haar specialiteit? ,,Mensen! Iedereen is mooi, ik wil graag de schoonheid van de mensen laten zien. Als je verdrietig thuis blijft zitten, help je daar niemand mee. Ik vind het leuk om mensen te motiveren en te entertainen. Ik wil graag iets positiefs doen.’’

Cultuurconflict
Het is inmiddels zo’n acht jaar geleden dat Olga haar thuisland verliet en zich in het Nederlandse Bloemendaal vestigde. Ze leerde hier van alles over onze cultuur en draagt die kennis nu over aan de Oekraïners die hun land ontvluchtten vanwege het oorlogsgeweld. ,,Er zijn verschillen in de cultuur van Nederland ten opzichte van die in Oekraïne en Rusland. Het is belangrijk om als nieuwkomer te integreren, ook als je er maar tijdelijk bent. Zo kun je een cultuurconflict voorkomen. Ik heb er zelf tien jaar over gedaan om die dingen te leren. Het zijn vaak kleine dingen. Hoe lang blijf je zitten als je bij iemand op visite gaat? Wat is de waarde van een cadeau dat je iemand geeft bij een verjaardag? Hoe communiceer je goed met de buren? Ik vertel de mensen ook dingen over de geschiedenis. De 80-jarige oorlog is voor mij de grens tussen de situatie daarvoor en de natie die Nederland toen is geworden. Ik leg uit wat er gebeurd is, zodat mensen de mentaliteit van de Nederlander leren begrijpen.’’
De expositie van Olga Tolstova in ’t Brederode Huys aan het Blekersveld 50 in Santpoort-Zuid wordt op zondag 28 augustus om 15.30 uur officieel geopend. Een Oekraïense pianist zorgt die middag voor de muzikale omlijsting. Daarna is de expositie tot 2 oktober elke dinsdagmiddag van 13.30 tot 16.00 uur te bezichtigen. Bezichtiging is tevens op afspraak (06 21597751) mogelijk.