IJmuiden – Woensdagochtend kwamen 115 basisschoolleerlingen van groep 7 en 8 in Bibliotheek IJmuiden samen om het project WO 2 van de weken ervoor af te sluiten. De leerlingen van de Velsense basisscholen De Rozenbeek, Jan Campert en Parnassia hadden de weken ervoor klassikaal leesboeken met het thema Tweede Wereldoorlog gelezen en besproken. Een actueel onderwerp, dat op veel belangstelling kon rekenen. In de opmaat naar de herdenking en viering van 80 jaar bevrijding, in een wereld waar oorlog en oorlogsdreiging alledaags nieuws is, werd er door veel leerlingen, hun begeleiders en docenten – deze laatste woensdag voor de meivakantie – geboeid geluisterd. Er kwamen gerichte vragen en persoonlijke antwoorden.
Door Arita Immerzeel
,,Het WO 2 project liep bij ons wel 8 weken, we spraken elke week in de klas over wat we gelezen hadden, wat we leerden en maakten een grote themawand vol met feiten. Een voorbeeld daarvan is, dat Joden werden kaalgeschoren uit angst voor luizen”, vertelt Rick Prins, docent van groep 8 van Basisschool De Rozenbeek. ,,En iedere leerling deed actief mee in dit project, waarin leesboeken zo’n cruciale rol spelen”.
Leerzaam
In groepjes, die worden ingedeeld op welk boek gelezen is, gaan de leerlingen uiteen. Leesconsulent Caitlin Mosterd van Bibliotheek Velsen begeleidt de komende drie kwartier 22 leerlingen, voornamelijk jongens, die het boek ‘De bevrijding van Biesland’ van Nanda Roep lazen. Via de Vertel eens-methode volgt een interactief gesprek waarin positieve, maar ook kritische leeservaringen aan de orde komen. Er worden ook vraagtekens geplaatst bij onduidelijkheden en er wordt gedeeld wat kinderen leerden van het boek. Woorden als razzia en onderduiken komen aan de orde. ,,Is het waar gebeurd? Is die bunker er nog?” worden met ja en ja beantwoord. Als het over een beoogd Duits ras gaat, met blond haar en blauwe ogen, merkt een leerling op, dat Hitler dat zelf niet eens had. Over het algemeen vinden alle lezers het boek interessant, spannend en leerzaam. Bij de leerpunten wordt onder andere genoemd ‘dat de oorlog heel streng was’, ‘weet nu dingen over het verzet’, ‘dat het echt gebeurd is maakt het erger’ en ‘hoe de oorlog in Nederlands- Indië verliep en dat de Japanners haat hadden aan de Europeanen’ klinkt het.
Genieten van vrijheid
Gastspreker Gerben Heitink uit Bennebroek vertelt vervolgens een uur lang uit het hoofd en met sprekende foto’s over wat hij een jaar lang meemaakte als Arnhems kind in het jaar september 1943 /september 1944. Hij weet de aandacht te vangen door niet alleen wát hij vertelt, maar ook hóe hij het vertelt. Hij neemt de toehoorders mee naar de gebeurtenissen rondom de slag om Arnhem vanuit het perspectief van zijn kind zijn. ,,We speelden buiten op straat, bijvoorbeeld met een tol, totdat de sirenes gingen. Dan gingen we de kelder van ons huis in Arnhem in, soms de hele nacht. Daar lagen matrassen, waar we op sliepen. Als op school de sirene ging, stonden we in de gang met onze rug tegen de muur, want die had geen kelder. Met mijn moeder haalde ik op de fiets fruit en groenten in het gebied over de brug. Terug hoopte je, dat er geen Duitser stond. Dan kon je je tas met eten en soms ook je fiets namelijk inleveren. Je was niet vrij”, klinkt het. De heer Heitink vertelt open, bewogen maar rustig, over zijn Joodse vriendje Nikkie, die plots verdween, en over vader, die dacht, dat de Engelsen eraan kwamen. Het bleken Duitsers. ,,Het waren de spannendste dagen, die ik ooit meemaakte.’’ Over vluchten met zijn acht maanden zwangere moeder, over kalk dat in de kelder stof deed opwaaien en benauwd maakte. Over zogenaamde moffenmeiden, die kaal geschoren werden. Over de blijheid vanwege de bevrijding. ,,Ik ben altijd blijven genieten van vrijheid en heb mij ook altijd ingezet voor de vrijheid van anderen, zoals in Zuid-Afrika.’’ Tot slot worden de vragen van kinderen beantwoord. De vragen geven blijk van goed geluisterd te hebben. Hoe oud bent u, hoe weet u dit allemaal nog zo goed? Waar speelde u mee in die tijd? Hoe is het met uw broer? ,,Ik ben van 1938, dat betekent dat ik 87 jaar ben. In onze familie is veel over alle ervaringen gepraat en ik heb veel feiten kunnen checken. Mijn broer zat in het verzet en heeft hele nare dingen meegemaakt, hield daar trauma’s aan over. Ik speelde in het puin en had alleen een oude tennisbal om mee te voetballen. Ik heb altijd sober geleefd, kan bijvoorbeeld geen eten weggooien omdat ik honger heb geleden. Ik ben altijd nog dankbaar voor de bevrijding en kan nog erg genieten van chocola, want dat deelden de Canadezen uit. Tot de bevrijding kende ik die lekkernij niet.’’
Meer informatie:
Landelijk Steunpunt Gastsprekers WOll-Heden: www.steunpuntgastsprekers.nl.
Gerben Heitink weet met het vertellen van zijn oorlogservaringen bij jong en ouder de aandacht te vangen. Foto: Arita Immerzeel