Velsen – Vier mei werd in Velsen op verschillende plaatsen herdacht. Met als hoofdherdenking toch wel de kranslegging bij het monument op Plein 1945 met aansluitend de stille tocht naar Westerveld waar een krans werd gelegd bij de graven van gevallen verzetsstrijders en geallieerden alvorens de taptoe werd geblazen voor de twee minuten stilte. Daarna hield burgemeester Frank Dales een toespraak en werden er kransen en bloemen gelegd bij het herdenkingsmonument aldaar. Als altijd indrukwekkend en eerbiedig maar in het licht van situatie waarin de wereld zich momenteel bevindt ook een beetje weemoedig en heel beladen. Want voor het grootse deel van die 80 jaar vrijheid voelden we ons redelijk comfortabel. Oorlog was iets ‘van vroeger’. Dat ligt nu wel anders, we maken ons terecht zorgen. Vrijheid is absoluut niet vanzelfsprekend.  

Door Ingeborg Baumann

De Burgerzaal stroomt langzaam maar zeker vol met belangstellenden waaronder dit keer opvallend veel kinderen en jongvolwassenen. Dat is mooi om te zien. Die jongeren hebben de oorlog niet meegemaakt maar zien niets anders dan vreselijke beelden in de media dus zijn zich echt wel bewust dat vrijheid een heel groot goed is. Dat wordt dan ook terdege benadrukt door Peter Hamersma van Comité 4 en 5 mei Velsen. ,,Vrijheid is een werkwoord.’’ Dan komen drie leerlingen van basisschool de Toermalijn een zelfgeschreven gedicht voordragen. Tim Zwart (12) leest voor: ,,Vrijheid is leven in volle pracht.’’ Tienjarige Florien de Groot vindt dat vrijheid ‘de verbinding is met allemaal mooie mensen’, daarmee aangevend dat verbinding een beter en mooier mens van je maakt. Elise Brake vindt vrijheid een ‘heel speciaal ding’. En het lijkt erop dat ze gelijk heeft.

Geen spektakelstuk

,,Verwacht geen spektakelstuk’’, zegt de 91-jarige Ko van der Ham uit Velsen-Noord. Hij maakte als klein jochie de razzia van 16 april 1944 mee. ,,Die was heel heftig’’, zegt hij. Maar juist omdat hij vertelt hoe hij deze oorlogsjaren heeft ervaren, zonder opsmuk, maar in eerlijke eenvoud en zelfs wat onderkoelde humor, maakt hij indruk. Vera de Bruijn vertelt een verhaal, dat heet ‘storytelling’, waarvan de strekking is dat in tijden van oorlog er niets meer vanzelfsprekend en voorspelbaar is. Dat je leeft in voortdurende onzekerheid en dat dat heel wat doet met een mens. Ze sluit af: ,,We hebben een verantwoordelijkheid voor het NU.’’

Laten we opstaan!

Het is druk op Westerveld, het lijkt wel drukker dan andere jaren en de mensen zijn ook ernstiger. Veel hebben hun kinderen meegenomen, ook wethouders en de burgemeester. Triest en angstig dat voor deze jonge mensen oorlog niet meer iets is wat 80 jaar geleden heeft plaatsgevonden maar heel grijpbaar is geworden. Dat verwoordt Frank Dales zo: ,,Ik ben van nature een optimist maar dat valt nu niet mee. Want ook buiten het oorlogsconflict tussen Rusland en Oekraïne en de oorlogen in Gaza en Soedan is de wereld in beroering en niet meer veilig. Als puntje bij paaltje kwam wisten we hoe in onze wereld de krachten in elkaar staken. Nu is dat anders.’’ En hij vervolgt: ,,In de wereld van nu lijkt het sluiten van ‘de deal’ belangrijker te zijn dan compassie met onze medemens. En ik ben klaar met de polarisatie waar dit toe leidt.’’ Dales pleit voor de tegenbeweging: ,,Voor meer menselijkheid. Voor ons richten op wat we gemeen hebben. Door er voor de ander in je omgeving te zijn, elkaar horen, zien en steunen. Deel je onrust en sla een arm om iemand heen. Laten we dichtbij ons rechtsvaardigheidsgevoel blijven. Laten we opstaan! We zijn vrij als iedereen mag zijn zoals hij is. Zolang we dat gevoel delen zijn we bij elkaar in goed gezelschap. De mensen die voor onze vrijheid gestorven zijn kunnen we geen grotere eer bewijzen dan zo- in hun geest- te handelen.’’

In de aula van Westerveld is er vervolgens muziek te horen van het Koel Koor!, en zijn er voordrachten van Vera de Bruijn en Sophie Boreel. En natuurlijk wordt daarvan genoten maar de ernst blijft op de gezichten van de aanwezigen. Want nóg eens tachtig jaar vrijheid? We leven in een wereld die op zijn kop staat en waarin niets zeker is.

Een concert om te Herdenken… Na afloop van de jaarlijkse herdenking op Westerveld vond in de Dudokzaal (oftewel aula) van Westerveld dit sfeervolle en indrukwekkende concert plaats, met prachtige muziek en voordrachten van Sophie Boreel, Vera de Bruijn en het Koel Koor. Sophie vertelde en zong. Vera las twee gedichten voor. Het Koel Koor zong het prachtige nummer Hallelluja van Leonard Cohen, met de solopartij door Eline Schmidt. 

Fotobijschrift: Plein 1945 tijdens Dodenherdenking 4 mei. Foto: The Droners Velsen