Wekelijks staat Erik Baalbergen aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor Huize Stormveld.

Door Erik Baalbergen

Huize Stormveld heeft tot het einde van de Tweede Wereldoorlog aan de westzijde van de Velserduinweg gestaan, vlakbij het punt waar de Willemsbeekweg op de Velserduinweg uitkomt. Tegenwoordig staan hier rijtjeshuizen en herinnert niets in het straatbeeld meer aan deze vanwege de bouwstijl opvallende villa.

Ver Loren van Themaat

De geschiedenis van Huize Stormveld begint in 1911. Een jaar daarvoor wordt mr. Hendrik (Hein) Ver Loren van Themaat burgemeester van Velsen. Na zijn aantreden gaat de nieuwe burgervader in Velsen wonen en wil een ambtswoning aan de dan nog onbebouwde westzijde van de Velserduinerbuurtweg laten bouwen. Deze weg is in die jaren de zuidwestelijk begrenzing van Velseroord. Vanaf 1926 kennen wij de Velserduinerbuurtweg als Velserduinweg.

Schril contrast

De gemeente verleent begin 1911 vergunning voor de bouw. Nog in datzelfde jaar laat Ver Loren van Themaat ‘Huize Stormveld’ bouwen, in Kaaps-Hollandse stijl. Deze stijl is een in de tweede helft van de zeventiende eeuw in de Nederlandse Kaapkolonie ontstane bouwstijl voor boerderijen. Eind negentiende eeuw komt deze bouwstijl opnieuw in de mode in Zuid-Afrika. Kenmerkend voor deze stijl zijn onder meer witgepleisterde muren, opvallende siergevels en een bordes. Voor Velsense begrippen een schril contrast met de rest van de destijds armoedige bebouwing van Velseroord… Een artikel in de IJmuider Courant eind 1944 vermeldt over Stormveld: ‘Bood het huis een vreemden indruk, de omgeving was ook eigenaardig. Het gebouw kwam te staan in het allerarmste gedeelte der gemeente, waar alleen arbeiders woonden en men zelfs tevergeefs naar een dokter of kerk zocht.’

Zuid-Afrika

Maar waarom Kaaps-Hollandse bouwstijl? Ver Loren van Themaat is een groot bewonderaar van Zuid-Afrika. Na zijn studie rechten in Leiden gaat hij rond het begin van de twintigste eeuw als een van de vele Nederlanders op eigen initiatief naar Zuid-Afrika om daar de Nederlandstalige boeren te helpen in hun strijd om de boerenrepublieken Transvaal en Oranje Vrijstaat. Hij strijdt als vrijwilliger onder Danie Theron en Christiaan de Wet – de naamgever van onze De Wetstraat – tegen de Engelsen in de Tweede Boerenoorlog (1899-1902). In 1903 publiceert hij hierover in zijn boek ‘Twee jaren in den Boerenoorlog’. Van 1904 tot in 1910 is hij burgemeester van Baflo. In 1912 promoveert hij te Leiden in de staatswetenschappen. Blijkbaar blijft Zuid-Afrika hem trekken, want in 1920 keert hij daar terug en gaat als hoogleraar Staats- en Volkenrecht aan de Universiteit van Stellenbosch aan de slag. In 1966 overlijdt hij op 92-jarige leeftijd in Stellenbosch.

Openbare verkoop

Na zijn vertrek als burgemeester in 1920 komt Huize Stormveld in de verkoop. Een advertentie over deze ‘Openbare verkooping’ vermeldt: ‘(…) het fraaie, in 1911 gebouwde landhuis, genaamd “Stormveld”, met terras, tuinhuisje en grooten tuin, te Velseroord, in de onmiddellijke nabijheid van IJmuiden en het Velserduin. (…) Het huis is voorzien van electrisch licht, gas-, waterleiding, koud- en warmwatergeleidingen met electrischen motor en huistelefoon.’ Voor zover bekend vlot het niet echt om de villa te verkopen. Stormveld wordt wel te huur aangeboden; in oktober 1922 is de villa met tuin te huur voor 1200 gulden per jaar. Een koopje toch?

Huize Stormveld wordt in de twintiger jaren vaak gebruikt als oriëntatiepunt. In de IJmuider Courant lezen we dikwijls iets als ‘het Stormvogelsterrein, tusschen IJmuiden en Velseroord, achter Huize Stormveld, de villa van onzen vorige Burgemeester.’ Er is medio twintiger jaren zelfs sprake van een voetbalvereniging ‘Stormveld’ uit Velseroord. In die jaren is Stormveld eigendom van Jhr. Laman Trip uit Amersfoort; de familie Wagenaar bewoont de villa als huisbewaarders. Vanaf 1925 krijgt de villa weer een vaste bewoner. In de jaren daarna verrijst naast de villa, op het terrein van Stormveld, de nieuwe gereformeerde kerk van IJmuiden-Oost. Deze wordt in 1929 in gebruik genomen. De foto van midden jaren dertig toont de villa links en de kerk rechts, gezien vanaf het westen.

Ambtswoning burgemeester Kwint

In 1937 laat Kwint, sinds 1935 burgemeester van Velsen, zijn oog vallen op Huize Stormveld als ambtswoning. De huurder, de familie Dalhuijzen, vertrekt en Kwint betrekt de villa als nieuwe huurder. In 1939 koopt hij de villa.

Begin 1945 wordt Huize Stormveld gesloopt in opdracht van de Duitsers, ter verkrijging van schootsveld. Na de wederopbouw zijn de sporen van de villa en de naam uitgewist. In oktober 1940 wordt de naam Stormvelderweg nog vastgesteld voor de weg ten noorden van Huize Stormveld, tussen de Velserduinweg en de Rembrandtlaan, maar deze weg is bij de wederopbouw verdwenen.