In deze rubriek staan we stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een stukje geschiedenis, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de geschiedenis van speeltuin De Veilige Haven, deel 2.

Door Erik Baalbergen                             

Op zaterdag 12 juli 2025 vierde speeltuin De Veilige Haven haar vijfennegentig jarig bestaan. Een mooie gelegenheid om aan de hand van oude krantenartikelen in de geschiedenis te duiken. In twee delen. In het eerste deel lazen we hoe de speeltuinvereniging ‘In Veilige Haven’ tot stand kwam op initiatief van een poppenkastspeler en het hoofd van een bewaarschool. In dit tweede deel kijken we naar de aanleg, de opening en het wel en wee rond de speeltuin.

Tegen het Heerenduin

In februari 1931 stelt de gemeente een speelterrein van zesduizend vierkante meter beschikbaar. Het ligt ‘tegen het Heerenduin’, niet ver van de Ahornstraat. Het terrein ligt beschut, met aan drie zijden bos, maar ligt nogal ver van de bewoonde wereld. De vereniging heeft liever een terrein dichterbij, aan de Groeneweg; op dat terrein zal aan het eind van de dertiger jaren het Rex Theater verrijzen. Uiteindelijk neemt zij het aanbod van de gemeente toch aan en maakt concrete plannen voor de aanleg van de speeltuin.

De vereniging vraagt bij de Amsterdamse speeltuinverenigingen advies over de inrichting. De gemeente zal de afrastering, verlichting en wateraansluiting regelen. Er moet nog veel gebeuren, zoals het omhakken van bomen, het terrein egaliseren, het aanleggen van betonwerk voor een zandbak, de bouw van een houten hulpgebouw en een stenen clubgebouw en de aankoop van speeltoestellen. Veel leden melden zich aan voor de werkzaamheden. De benodigde gelden en materialen worden ingezameld onder leden en begunstigers. Ook dragen diverse acties en feestavonden bij aan de benodigde financiën.

In mei 1931 vormen drie speeltuinverenigingen, Kindervreugd uit Velsen-Noord en de IJmuidense In Veilige Haven en IJmuiden Centrum, de ‘Centrale van speeltuinvereenigingen in de gemeente Velsen’. De speeltuin ‘Kindervreugd’ is al open sinds 22 augustus 1925. De speeltuin ‘IJmuiden Centrum’ van Buurtvereniging IJmuiden-Centrum wordt woensdag 17 juni 1931 geopend.

Opening

De feestelijke officiële opening van speeltuin In Veilige Haven vindt plaats op zaterdagmiddag 11 juli 1931. De vereniging heeft dan zevenhonderd leden en een speeltuin met een paar schommels, een rekstok, een springbak, zes klimmasten en een houten clubgebouw. De opening is vooral een feestje voor grote mensen en genodigden, met diverse toespraken. Het lintje wordt doorgeknipt door Velsens waarnemend wethouder Nijssen van Sociale Zaken. In de toespraken wordt gememoreerd dat de naam ‘In Veilige Haven’ verwijst naar het feit dat de kinderen hier veilig kunnen spelen, tussen de bossen, ver van het moderne rijverkeer ‘dat zeer veel slachtoffers eischt’.

Intussen komen tussen de 1800 en 1900 kinderen in optocht vanaf het stationsplein in IJmuiden-Oost, onder begeleiding van een jeugdfanfarecorps en een harmoniecorps, om vijf uur aan bij de speeltuin. Na het aanhoren van het clublied, mogen de kinderen eindelijk spelen en genieten van de poppenkastvoorstellingen.

Kinderactiviteiten

In Veilige Haven is een actieve vereniging. Speeltoestellen worden veelal door leden van oude materialen gemaakt. Naast onderhoud en aanvulling van de speeltoestellen, organiseert In Veilige haven allerlei activiteiten en wedstrijden voor kinderen. Buiten het speelseizoen organiseert zij kinderfeesten, Sinterklaasvieringen, toneelvoorstellingen en muziekuitvoeringen. Ook organiseert zij activiteiten om kinderen die de speeltuinleeftijd zijn ontgroeid bezig te houden, zoals accordeon-, sport- en handwerkclubs en een voetbaltoernooi. Het bestuur is constant bezig om de benodigde geldmiddelen te werven, het aanbod van speeltoestellen op peil te houden, en de leden en ouders van de kinderen actief betrokken te houden bij allerlei werkzaamheden en de vele activiteiten.

Crisis

De crisis van de dertiger jaren hakt er behoorlijk in. Het ledental daalt drastisch en de gemeentelijke subsidie valt weg. De toegezegde aanleg van elektrische verlichting laat ook nog op zich wachten. Maar de vereniging zit niet bij de pakken neer en probeert de speeltuin aantrekkelijker te maken. Zo worden toch nieuwe speeltoestellen geplaatst, wordt in 1937 een eigen, door tot bouwvakker omgeschoolde werklozen gebouwd, clubgebouw in gebruik genomen en wordt een toegangsweg vanaf een punt dichter bij de bewoonde wereld aangelegd. De benodigde grond is door de heer Bleeker ter beschikking gesteld.

De speeltuin blijft door de actieve inzet van het bestuur en de leden voortbestaan. Het tienjarig bestaan wordt op zaterdag 20 juli 1940 sober gevierd. Tijdens en direct na de oorlog zet de speeltuinvereniging haar activiteiten voort en blijft zij de speeltuin onderhouden, mede dankzij de inzet van het echtpaar Reek.

Tegenslagen

In de loop der jaren weet de vereniging de speeltuin open te houden, met actieve leden die onbezoldigd onderhoudsactiviteiten verrichten, en allerlei bezigheden voor de kinderen en de jeugd. Wel krijgt ze te maken met diverse tegenslagen. Zo moet een deel van het terrein worden afgestaan voor de bouw van het openluchtzwembad De Heerenduinen en het Kerbert asiel. Daarnaast maakt de opkomst van de televisie en het buurthuizenwerk een einde aan veel activiteiten van de vereniging. Desondanks houdt de vereniging vol.

Aan het eind van de jaren tachtig van de vorige eeuw lijkt het einde van de speeltuin nabij, vanwege de vervallen en onveilige speeltoestellen. Met inzet van veel vrijwilligers en giften vanuit de gemeente en diverse fondsen en instellingen start in 1990 een grondige renovatie waarbij de speeltuin opnieuw wordt omgetoverd tot een veilige haven voor kinderen, met veel IJmuidense haventintjes. In 1995 wordt de renovatie bekroond met de opening van een nieuw clubgebouw.

Veilige haven

De vereniging en de speeltuin hebben in hun bestaan heel wat stormen getrotseerd. Tegenwoordig, vijfennegentig jaar na de oprichting van de speeltuinvereniging, is De Veilige Haven nog steeds een aantrekkelijke en goed bezochte speeltuin met veel schommels, klimtoestellen, zandspeelplaatsen, een glijtoren, een speelboot en nog veel meer. Een veilige haven voor kinderen dus. De speeltuin wordt nog steeds geheel gerund door vrijwilligers. Een wolkje aan de horizon is helaas het aanhoudend tekort aan vrijwilligers, waardoor de speeltuin tijdens de schoolvakanties op zondagen is gesloten.

Fotobijschrift: Een ‘ijskoud’ van De Veilige Haven. In januari 2024 maakte de speeltuin van de ‘watersnood’, ten gevolge van de hoge grondwaterstand aan de voet van de Heerenduinen, een deugd. Dat leverde onder meer dit bijzondere plaatje op! Foto: Erik Baalbergen