IJmuiden-in-Zee – Nee, geen schrijffout, plaats van handeling ligt in het water en wel in de monding van het Noordzeekanaal tussen de pieren. In dit verslag wordt de lezer meegenomen voor een rondleiding op Forteiland IJmuiden, een mooi bewaard stuk cultuurhistorie in Velsen.

Door Arita Immerzeel

Het is prima weer voor een bezoek aan het eiland, met zijn Oudhollandse fort en bunkers uit WO2. Er is zon, er is een briesje, er zijn wolkjes. Motorschip Koningin Emma vaart drie keer bezoekers naar de overkant. In totaal zo’n 300 bezoekers gaan deze eerste juni het avontuur aan. De bezoekers komen onder meer uit Velsen, Katwijk, Den Helder, Castricum, Sint Pancras en Haarlem. Vrijwilligers van Vereniging Forteiland IJmuiden oftewel Vrienden van het Fort staan op de kade om hen welkom te heten en desgewenst rond te leiden. Wie wil kan ook op eigen gelegenheid ronddwalen. Een echtpaar met een kinderwagen kiest bijvoorbeeld voor die mogelijkheid.

Bunkertour

Een groepje bezoekers vraagt om een bunkertour. Gids Marcel Nootenboom is van alle markten thuis en leidt hen langs vele sporen die in 1940 tot 1945 zijn achtergelaten, toen de bezetter het fort als kazerne gebruikte. Omdat het fort uit 1888 stamt en er nog geen gevaar was te duchten van een vliegtuig of helikopter, om de simpele reden, dat die nog niet bestonden, zijn er in 1940 vier bunkers tegen het fort aangebouwd. Zij konden wel stand houden bij bombardementen. Voor een cultuurhistorische rondleiding in het fort zelf wijzen bestuursleden Willem Veenis en John Rutte gidsen toe aan groepjes bezoekers. Families in drie generaties, zoals familie De Rijk en familie De Groot kunnen bij elkaar blijven. Er zijn EHBO’ers die de bezoekers tellen en helpen bij het veilig aan wal komen. Zij zijn de hele dag aanwezig om zo nodig eerste hulp te verlenen of een pleister te plakken.

Bijzondere sfeer

Een paar minuutjes geschiedenisles leert de bezoekers hoe oud het fort is, welke plek deze inneemt in de Stelling van Amsterdam. Gaandeweg de anderhalf uur die volgt, wordt in stapjes verteld wat men ziet, ruikt, aanvoelt en wat de functie was. Hoe vaak er gevochten is, hoe groot het fort is. Er zijn verhalen over de regels voor de manschappen. Door de persoonlijke rondleiding is die op maat, passend bij de leeftijden en belangstelling van de bezoekers. Zo is grootvader De Rijk geïnteresseerd in fotograferen. De gids houdt af en toe stil bij een fotogeniek punt. De groep klimt zelfs alle trappen op naar buiten en geniet op het dak van het fort van de langsvarende schepen en vergezichten. Hierbij blijft de groep dicht bij elkaar en loopt langzaam om niet de woede van broedende meeuwen op de hals te halen. Het eiland is namelijk niet alleen in trek bij de bezoekers, maar ook bij meeuwen. Zij nestelen op de voorste helft van het eiland. Beetje spannend is een en ander ook wel.

Fort vol verhalen

Het is wonderlijk hoe stil het in het fort is met al die bezoekers en hun gidsen. De groepen waaieren uit over drie verdiepingen en lopen elkaar niet in de weg. Ademloos wordt naar de verhalen geluisterd. Over de regels omtrent hygiëne voor manschappen, over de functie van de droge gracht om het fort heen, over de kanonnen en zijn geschutskoepels. Er zijn ook QR-codes en borden met uitleg, toch prefereren de meeste bezoekers de rondleiding met verhalen van een gids. Er zijn slimme vragen, zoals waarom zat er glas voor een lampnis? Een jongen van 8 jaar heeft net op school over postduiven geleerd en vindt dat verhaal mooi. Later gaat hij in een donkere gang voorop en leidt de groep door een zogenaamde lampeniersgang.

Catering

Twee dames verzorgen op de derde verdieping in de prachtig verlichte koepelzaal een drankje naar keuze met een koek, reep of een zakje chips. Het is er gezellig toeven bij kaarslicht en de prijzen zijn ook al aangenaam, dus er wordt dankbaar van de mogelijkheid gebruik gemaakt. Buiten zit een groep bezoekers aan een picknicktafel meegebracht lekkers op te peuzelen.

Op drie wintermaanden na is er elke eerste zondag van de maand een open dag op Forteiland IJmuiden. Tijdens de zomermaanden zijn er extra mogelijkheden om het eiland op woensdagmiddag te bezoeken. Meer informatie: www.ijmuidenserondvaart.nl.   

Foto’s: aangeleverd